ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΕΣΩΤΕΡΙΚΩΝ

Κυριακή 09 Φεβρουαρίου 2025

ΣΗΜΕΙΑ ΧΑΙΡΕΤΙΣΜΟΥ ΤΟΥ ΥΠΟΥΡΓΟΥ ΕΣΩΤΕΡΙΚΩΝ κ. ΕΥΡΙΠΙΔΗ ΣΤΥΛΙΑΝΙΔΗ ΣΕ ΗΜΕΡΙΔΑ ΜΕ ΘΕΜΑ: “ΔΙΠΛΗ ΠΡΟΚΛΗΣΗ: ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΡΙΣΗ ΚΑΙ ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΣΗ”

Αθήνα, 18 Ιουλίου 2012

ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ

ΘΕΜΑ: Σημεία Χαιρετισμού του Υπουργού Εσωτερικών κ. Ευριπίδη Στυλιανίδη στην ημερίδα με θέμα: «Διπλή πρόκληση: Οικονομική κρίση και Μετανάστευση»

• Μέχρι τη δεκαετία του 1980 η Ελλάδα είναι κλασική χώρα αποστολής μεταναστών. Από τα τέλη του 1980 η Ελλάδα μετατρέπεται σταδιακά σε χώρα υποδοχής μεταναστών. Αυτό συμβαίνει και σε άλλες χώρες του ευρωπαϊκού νότου που επίσης ήσαν κλασικές χώρες αποστολής μεταναστών (π.χ. Ιταλία).

• Το φαινόμενο αφορά σε οικονομικούς μετανάστες. Χώρες που προσελκύουν μετανάστες, όπως είναι και η Ελλάδα, παρουσιάζουν μία οικονομική και πολιτική σταθερότητα, ενώ φαίνονται ότι, συγκριτικά με τον τόπο προέλευσης, προσφέρουν καλύτερες ευκαιρίες για μια επαγγελματική και οικονομική εξασφάλιση και γενικότερα για μιια καλύτερη ποιότητα ζωής.

• Ειδικότερα η μετανάστευση στη Νότια Ευρώπη και φυσικά στην Ελλάδα, εμφανίζει μεγάλα ποσοστά εποχιακών εργατών, ιδιαίτερα στον τομέα της γεωργίας και της ανειδίκευτης εργασίας που στην Ελλάδα αφορά στην οικοδομή.

Γιατί έρχονται ειδικά στην Ελλάδα;

• Ευκολία πρόσβασης για γεωγραφικούς λόγους. Γεωγραφική γειτνίαση με χώρες που αποτελούν χώρες αποστολής μεταναστών.
• Σήμερα έχουμε φθάσει σε μία κατάσταση όπου το 90% περίπου των μη νόμιμων μεταναστών στην ΕΕ εισέρχονται από την Ελλάδα.
• Οι χιλιάδες των παράνομων αλλοδαπών δεν έρχονται για εργασία στην Ελλάδα. Προσπαθούν να περάσουν από τον ελληνικό χώρο προκειμένου να φτάσουν στις χώρες της Δυτικής Ευρώπης,.
• Μέχρι τις αρχές της δεκαετίας του ’90, η μετανάστευση προς την Ελλάδα δεν είχε απασχολήσει σοβαρά το ελληνικό κράτος, παρά μονάχα από την αντίθετη πλευρά, δηλαδή αυτή της εξαγωγής μεταναστών.
• Λόγω μη πρότερης εμπειρίας οδηγήθηκε ο ελληνικός κρατικός διοικητικός μηχανισμός σε έναν «εκ των υστέρων» χειρισμό της μετανάστευσης. Το ίδιο συνέβη και με τις άλλες χώρες του νότου
• Ειδικότερα, στο κέντρο της Αθήνας και σε πόλεις όπως η Πάτρα που αποτελούν πύλες εξόδου από τη χώρα, διαπιστώνεται η υπερβολική συσσώρευση παράνομων μεταναστών όπου διαμένουν σε άθλιες συνθήκες διαβίωσης. Ουσιαστικά καταλαμβάνουν οποιαδήποτε κτίρια παραμένουν εγκαταλελειμμένα τα οποία και διατηρούν σε κακή κατάσταση.
Οι αριθμοί τους
Δεν υπάρχουν αξιόπιστα στοιχεία για το σύνολο. Υπάρχουν μόνον επίμέρους καταγραφές
• Η Ελλάδα έθεσε σε εφαρμογή, το 1997, το πρώτο πρόγραμμα νομιμοποίησης των παράνομων μεταναστών. Η Λευκή Κάρτα, διάρκειας 6 μηνών, δόθηκε σε όλους σχεδόν τους 327.000 υποψηφίους και προσέφερε εκείνη τη χρονική στιγμή τα μόνα αξιόπιστα στοιχεία για τους μετανάστες.
• Το πρόγραμμα που ακολούθησε, η Πράσινη Κάρτα, είχε διάρκεια 1­3 έτη με 228.000 υποψηφίους.
• Η Απογραφή του 2001 αναφέρει τον αριθμό 762.000 εγγεγραμμένων αλλοδαπών που βρίσκονται στη χώρα χωρίς ελληνική υπηκοότητα.
• Με βάση τους νόμους 3386/2005 και 3536/2007 καταγράφηκε ένας επιπλέον πληθυσμός 161.259 ατόμων, ο οποίος αιτήθηκε την υπαγωγή του.
• Θεωρητικώς, ο συνολικός πληθυσμός των μεταναστών οι οποίοι διαμένουν νομίμως στην Ελλάδα, ανήλθε το 2005 συνολικά στους 925.000.
• Με βάση τα στοιχεία όσων εισέρχονται στη χώρα παρανόμως και συλλαμβάνονται από την αστυνομία από το 2005 μέχρι σήμερα έχουν εισέλθει περίπου 550.000 άτομα.
• Με δεδομένο ότι αναφερόμαστε σε έναν πληθυσμό που δεν είναι στατικός, θα μπορούσαμε να πούμε ότι οι μετανάστες σήμερα στην Ελλάδα, νόμιμοι και παράνομοι, ανέρχονται σε 1.300.000 έως 1.500.000 άτομα. Αυτό κατατάσσει την Ελλάδα σε μία από τις πρώτες χώρες της Ευρώπης σε αναλογία πληθυσμού προς μετανάστες (12-15%).

Τι γίνεται σήμερα
• Σύμφωνα με τα στοιχεία της FRONTEX μετά την προ μείωση της ροής μεταναστών από τις Κανάριες Νήσους και την Lampedusa (Ιταλική νήσος, ανοικτά της Μάλτας), το 90% από τις παράνομες διελεύσεις στην ΕΕ εντοπίζονται στα σύνορα της Ελλάδος, ενώ οι μισές από αυτές από τα Ελληνοτουρκικά σύνορα, χερσαία και θαλάσσια. Τα 3/4 από τις χερσαίες διελεύσεις εντοπίζονται σε μια ζώνη 12,5 χμ. κοντά στην Ορεστιάδα, στην οποία υπάρχουν χερσαία σύνορα με την Τουρκία, οπότε δεν υφίσταται το φυσικό εμπόδιο του ποταμού Έβρου (είναι το μοναδικό κομμάτι της Τουρκίας που βρίσκεται δυτικά του ποταμού). Ο αριθμός των μεταναστών που αποπειρούνται να διασχίσουν την συγκεκριμένη περιοχή κυμαίνεται από 120 έως 350 ημερησίως. Είναι το σημείο εκείνο στο οποίο χτίζεται ο περίφημος φράκτης.
• Η χρήση των ελληνοτουρκικών οφείλεται στην ευκολία πρόσβασης στην Τουρκία μέσω τρίτων χωρών λόγω καταργήσεως της βίζας σε πολλές από αυτές και χαμηλού κόστους των αεροπορικών εισιτηρίων, συγκριτικά με αυτά που ζητούσαν οι διακινητές στο παρελθόν.
• Η συνεργασία με τις τουρκικές αρχές είναι προβληματική. Η συμφωνία επανεισδοχής μεταξύ Ελλάδος και Τουρκίας πρακτικά δεν τηρείται και ο χρόνος για απάντηση σε αίτημα επανεισδοχής ξεπερνά την τριμηνία, αν δοθεί τελικά.
• Σε αντίθεση με τη δεκαετία του 1990 όπου το μαζικό μεταναστευτικό ρεύμα εισέρρεε κυρίως από τα βόρεια σύνορά, μετά την κατάρρευση του ανατολικού μπλοκ, σήμερα υπάρχει ραγδαία αύξηση της μεταναστευτικής ροής Ασιατών και Αφρικανών.
• Οι περισσότεροι μετανάστες ισχυρίζονται πως είναι πολίτες του Αφγανιστάν, του Ιράκ, της Σομαλίας ή της Παλαιστίνης κάτι που είναι κά δύσκολο να ελεγχθεί λόγω της καταστάσεως που επικρατεί σε αυτές τις χώρες.
• Ο μεγαλύτερος αριθμός των μεταναστών σκοπεύει να μεταβεί σε τρίτες ευρωπαϊκές χώρες μέσω της Ελλάδος.
• Η Ελλάδα, προτιμάται για πλείστους λόγους (γεωγραφικής θέσης, αναποτελεσματικοί ­ χρονοβόροι μηχανισμοί ελέγχου, κράτησης, εξέτασης αιτημάτων ασύλου, απέλασης κ.λπ.), ως χώρα διέλευσης, κυρίως μέσω Πάτρας ­ Ηγουμενίτσας
• Οι λαθρομετανάστες που εισέρχονται στη χώρα μας ενημερώνονται κυρίως από τους διακινητές για μια σειρά «δικαιωμάτων και τεχνασμάτων», που μπορούν να χρησιμοποιήσουν για να αποφύγουν τη σύλληψη και την απέλασή τους, μέχρι να φθάσουν στη χώρα προορισμού.
• Με βάση τα στατιστικά δεδομένα προκύπτει ότι οι μετανάστες συμμετέχουν σε ποσοστό πολλαπλάσιο του αριθμού τους σε βίαια εγκλήματα ανθρωποκτονιών, ληστειών, βιασμών. Σε κάποιους δε τομείς κυριαρχούν απολύτως όπως στα εγκλήματα της πνευματικής ιδιοκτησίας, της πώλησης απομιμητικών προϊόντων και το παραεμπόριο.
• Το αποτέλεσμα είναι ότι έχει δικαίως δημιουργηθεί στους Έλληνες αίσθημα φόβου και ανασφάλειας
Προβλήματα πρακτικά και Προτάσεις

α. Εξέταση αιτήσεων ασύλου: Οι προβλεπόμενες επιτροπές που εξετάζουν τα αιτήματα ασύλου και αποφαίνονται άμεσα για τη δυνατότητα χορηγήσεώς του, δεν έχουν στελεχωθεί λόγω ελλείψεως ενδιαφέροντος από πλευράς δημοσίων υπαλλήλων. Οι επιτροπές λειτουργούν κυρίως στον Έβρο και σε νησιά. Δεν υπάρχει δυνατότητα προσλήψεων-μόνον μετατάξεις. Εκτός από αυτούς που μπαίνουν καθημερινά στη χώρα και υποβάλλουν αίτημα ασύλου (περίπου 150-200 την ημέρα – περίπου 5.000-6.000 ανά μήνα), εκκρεμούν και 30.000 παλαιές αιτήσεις ασύλου.
Το αποτέλεσμα της ελλιπούς λειτουργίας των επιτροπών είναι ότι οι αιτήσεις για άσυλο αργούν να εξετασθούν, οι αιτούντες άσυλο γυρίζουν ελεύθεροι σε όλη τη χώρα και εκ των υστέρων είναι πρακτικώς αδύνατον να εντοπισθούν.

β. Δημιουργία χώρων υποδοχής & φιλοξενίας λαθρομετανάστών: Για την ορθή λειτουργία του συστήματος χρειάζεται να δημιουργηθούν χώροι υποδοχής όσων λαθρομεταναστών συλλαμβάνονται και υποβάλλουν αίτηση ασύλου. Εκεί θα κρατούνται μέχρι να εξετασθεί η αίτησή τους. Εάν γίνει αποδεκτή η αίτηση μπορούν να κυκλοφορήσουν ελεύθερα μέσα στις χώρες της ΕΕ. Εάν απορριφθεί θα πρέπει να μεταφερθούν σε χώρους φιλοξενίας μέχρι την απέλασή τους. Η διαδικασία αυτή μπορεί να διαρκέσει μέχρι και 6 μήνες λόγω προβλημάτων με τα ταξιδιωτικά τους έγγραφα.
Το πρόβλημα είναι ότι δεν υπάρχουν επαρκείς χώροι. Οι τοπικές κοινωνίες εξεγείρονται στην ιδέα δημιουργίας τέτοιων χώρων στην περιοχή τους, παρ’ ότι πρόκειται για κλειστούς χώρους, όπου μπορούν να βρουν εργασία οι κάτοικοι (εξωτερικοί φύλακες, διατροφή, συντήρηση κ.λ.π.).
Έως τώρα απουσίαζε η πολιτική βούληση επιβολής της δημιουργίας τέτοιων στρατοπέδων.
Χρειάζονται εγκαταστάσεις για περίπου 5.000 – 6.000 άτομα στον Έβρο και τουλάχιστον 30.000 στην Αθήνα και στη Θεσσαλονίκη. Δεν μπορούν να εγκλειστούν όλοι οι λαθρομετανάστες εκεί, αλλά θα περάσει το μήνυμα στα δίκτυα ότι όσοι εισέρχονται, εγκλείονται σε τέτοιους χώρους μέχρι την απέλασή τους (320 εκατ. €). Αυτό θα κόψει το ρεύμα που υπάρχει σήμερα. Χρήματα για τη δημιουργία των κέντρων υπάρχουν από την ΕΕ.

Προτάσεις
o Άμεσος στόχος: Να σταματήσει άμεσα η είσοδος νέων λαθρομεταναστών και η ροή τους στα αστικά κέντρα. Όποιος λαθρομετανάστης συλλαμβάνεται από την αστυνομία στις εισόδους της χώρας, θα οδηγείται στους χώρους υποδοχής. Θα παραμένει εκεί μέχρι να απελαθεί από τη χώρα εκτός εάν πληροί τα κριτήρια και του χορηγηθεί άσυλο.
o Παράλληλος στόχος: Σύλληψη-απέλαση λαθρομεταναστών στα αστικά κέντρα: Παράλληλα θα προχωρήσει η εφαρμογή του ίδιου μέτρου και στους (πολύ περισσότερους) λαθρομετανάστες που βρίσκονται ήδη στη χώρα και ιδίως στα αστικά κέντρα. Προτεραιότητα στις απελάσεις θα δοθεί σε ομάδες υψηλής επικινδυνότητας για δημόσια τάξη και δημόσια υγεία. Για πρακτικούς λόγους τα αποτελέσματα θα αρχίσουν να φαίνονται μετά από αρκετούς μήνες.
o Έχουμε την πολιτική βούληση να δημιουργήσουμε κλειστούς χώρους υποδοχής και φιλοξενίας λαθρομεταναστών, παρά τις κοντόφθαλμες αντιδράσεις. Προς το σκοπό αυτό θα χρησιμοποιηθούν κατά προτεραιότητα εγκαταλελειμμένα στρατόπεδα του Ελληνικού Στρατού. Οι χώροι υποδοχής θα δημιουργήσουν θέσεις εργασίας και θα ενισχύσει την τοπική οικονομία.
o Θα διευκολυνθούν όσοι λαθρομετανάστες επιθυμούν να επιστρέψουν άμεσα στη χώρα τους
o Θα ζητηθεί από τα άλλα κράτη-μέλη ΕΕ να αναλάβουν το ποσοστό που τους αναλογεί σε όσους λαθρομετανάστες δεν μπορούν για αντικειμενικούς λόγους να επιστρέψουν στην πατρίδα τους (π.χ. Σομαλία).
o Οι προθεσμίες για εξέταση των αιτήσεων ασύλου θα τηρούνται. Προς το σκοπό αυτό θα γίνουν υποχρεωτικές μετατάξεις στις υπηρεσίες ασύλου.
o Θα ζητηθεί από τα άλλα κράτη-μέλη ΕΕ να χρηματοδοτήσουν τις δράσεις της Ελλάδας για την παροχή δωρεάν παιδείας και υγείας σε μετανάστες, νόμιμους και μη.
o Ενίσχυση της Frontex και δημιουργία Ευρωπαϊκής Ακτοφυλακής

ΣΤΟΧΟΣ
Να μη γίνει η Ελλάδα «αποθήκη ανθρώπινων ψυχών»