ΟΜΙΛΙΑ ΤΟΥ ΥΠΟΥΡΓΟΥ ΕΣΩΤΕΡΙΚΩΝ, ΑΠΟΚΕΝΤΡΩΣΗΣ ΚΑΙ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΗΣ ΔΙΑΚΥΒΕΡΝΗΣΗΣ, κ. Γ.Ν. ΡΑΓΚΟΥΣΗ, ΜΕ ΘΕΜΑ “ΚΛΕΙΔΙ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΑΠΤΥΞΗ, Η ΣΩΣΤΗ ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΤΩΝ ΑΡΧΩΝ ΔΗΜΟΣΙΑΣ ΔΙΑΚΥΒΕΡΝΗΣΗΣ”, ΣΤΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΤΟΥ ΣΥΝΕΔΡΙΟΥ “ΕΤΑΙΡΙΚΗ ΔΙΑΚΥΒΕΡΝΗΣΗ – ΕΡΓΑΛΕΙΟ ΣΤΑΘΕΡΟΤΗΤΑΣ ΚΑΙ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ”
ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ
ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΕΣΩΤΕΡΙΚΩΝ ΑΠΟΚΕΝΤΡΩΣΗΣ
ΚΑΙ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΗΣ ΔΙΑΚΥΒΕΡΝΗΣΗΣ
ΓΡΑΦΕΙΟ ΤΥΠΟΥ
τηλ 213-1313581, 213-1313604
fax 210-3393530 210-3636429
e–mail: press_office_ypes@ypes.gov.gr
ΑΘΗΝΑ, 23 Ιουνίου 2010
ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ
Σας αποστέλλεται η ομιλία του Υπουργού Εσωτερικών, Αποκέντρωσης και Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης, κ. Γ. Ν. Ραγκούση, με θέμα “Κλειδί για την ανάπτυξη, η σωστή εφαρμογή των αρχών Δημόσιας Διακυβέρνησης” στο πλαίσιο του συνεδρίου “Εταιρική Διακυβέρνηση – Εργαλείο Σταθερότητας και Ανάπτυξης” που διοργανώνεται από το Ελληνο-Αμερικανικό Εμπορικό Επιμελητήριο απόψε, 23 Ιουνίου 2010, στο ξενοδοχείο Μεγάλη Βρετανία.
Δημόσια Διακυβέρνηση
Κυρίες και Κύριοι,
Είναι κοινός τόπος πλέον ότι η χώρα διέρχεται μια από τις κρισιμότερες φάσεις της σύγχρονης ιστορίας της. Η Μεταπολίτευση που σφράγισε την πορεία της Ελλάδας με την αποκατάσταση της δημοκρατίας και την ένταξη στην ευρωπαϊκή οικογένεια, εκπνέει υπό το βάρος συσσωρευμένων παθογενειών και προβλημάτων.
Μοιραία προκύπτει το ερώτημα. Τι μας έφερε ως εδώ; Η απάντηση είναι σχεδόν προφανής. Η αντίληψη και πρακτική του πελατειακού κράτους.
Ενός μοντέλου διακυβέρνησης που βούλιαξε τη χώρα στην ύφεση και στα χρέη. Ενός μοντέλου διακυβέρνησης που χαρακτηρίστηκε από ισχυρά πελατειακά δίκτυα και προσοδοθηρία. Από αίσθημα χαλαρότητας στην εφαρμογή των δημόσιων κανόνων, προχειρότητα στον σχεδιασμό και την άσκηση των πολιτικών. Από περιορισμένο επαγγελματισμό και άμβλυνση των ηθικών αξιών. Από την αβελτηρία των ελεγκτικών μηχανισμών και την καθυστέρηση στην απονομή δικαιοσύνης.
Ενός μοντέλου διακυβέρνησης που έπνιξε την υγιή επιχειρηματικότητα επιβραβεύοντας παρασιτικά συμφέροντα και κρατικοδίαιτους επιχειρηματίες που εκμεταλλεύονταν την αδιαφάνεια και την ανομία. Που απαξίωσε έντιμους και ικανούς κρατικούς λειτουργούς, επιβραβεύοντας τους επίορκους και τους ανίκανους. Που κατήργησε την αξιοκρατία και τη διαφάνεια, ενισχύοντας τον κομματισμό και τη ρουσφετολογία. Που ταλαιπώρησε, και ακόμη ταλαιπωρεί, τους πολίτες και τις επιχειρήσεις με τη δαιδαλώδη γραφειοκρατία. Που υπονόμευσε την ανάπτυξη μιας πραγματικά ισχυρής τοπικής αυτοδιοίκησης, ευνοώντας το συγκεντρωτισμό και την εξάρτηση από το κεντρικό κράτος. Που δημιούργησε ένα σπάταλο και ταυτόχρονα αναποτελεσματικό κράτος.
Είναι η ίδια αντίληψη διακυβέρνησης που την τελευταία 5ετία φόρτωσε το κράτος με 60.000 νέους δημοσίους υπαλλήλους μέσα από αδιαφανείς διαδικασίες και συνεντεύξεις-κωμωδία. Που αύξησε σε 100.000 τους συμβασιούχους και δημιούργησε μια νέα στρατιά 50.000 υπαλλήλων με δήθεν προγράμματα stage. Που αύξησε το μισθολογικό κόστος κατά 40% μέσα σε μόλις 5 χρόνια. Που ανέπτυξε με λίγα λόγια ένα δεύτερο δημόσιο δίπλα στο ήδη υπάρχον μέσα σε μόλις 5 χρόνια.
5 χρόνια τα οποία ήταν αρκετά για να πραγματοποιηθεί μια αξιοθαύμαστη επίδοση. Γιατί είναι πράγματι άξιο θαυμασμού το γεγονός ότι από τη σύστασή του μέχρι και το 2004 το ελληνικό κράτος είχε δανειστεί 180 δις και μέσα σε μόλις 5 χρόνια κατάφερε να δανειστεί άλλα 120.
Δεν είναι να απορεί κανείς γιατί το δημόσιο έλλειμμα έφτασε στο 13%, γιατί το δημόσιο χρέος εκτοξεύτηκε στα 300 δισ. Ευρώ, γιατί φθάσαμε στο χείλος της καταστροφής.
Αυτό για το οποίο είναι να απορεί κανείς είναι το πώς υπάρχει και λειτουργεί σήμερα το ελληνικό κράτος. Ένα κράτος που λειτούργησε επί χρόνια με τέσσερα Α: αναξιοκρατία, ανορθολογισμό, αδιαφάνεια, απερισκεψία. Τέσσερα Α που εμποδίζουν ένα άλλο, την Ανάπτυξη που έχει τόσο πολύ ανάγκη ο τόπος.
Είναι να απορεί κανείς πώς υπάρχει ακόμη, όταν επί σειρά ετών η αναξιοκρατία και η αδιαφάνεια έγιναν συνώνυμο της δημόσιας διοίκησης στο μυαλό των πολιτών. Όταν για κάθε συναλλαγή με το δημόσιο οι πολίτες πιστεύουν ότι είναι απαραίτητο να έχεις κάποιο κονέ κι εάν δεν έχεις να δημιουργήσεις με κάποιο φακελάκι, με κάποιο γρηγορόσημο.
Είναι να απορεί κάποιος πώς ακόμη υπάρχει το ελληνικό κράτος. Όταν επί σειρά ετών ο ανορθολογισμός και η απερισκεψία συνόδευσαν τις επιλογές του. Αλλά και όσων συναλλάσσονταν με εκείνο. Γιατί επί σειρά ετών είχε γίνει κυρίαρχη η αντίληψη ότι όλοι μπορούν να ζουν εις βάρος του κράτους. Είτε με το να φοροδιαφεύγουν, είτε με το να υπερτιμολογούν, είτε με το να ζητούν χαριστικές προσλήψεις, είτε με το να υπόσχονται χαριστικές προσλήψεις, είτε με το να ζητούν επιδόματα, είτε με το να χορηγούν επιδόματα, είτε με το να ζητούν προμήθεια, είτε με το να δίνουν.
Είναι λοιπόν επιτακτική ανάγκη η ανατροπή του υφιστάμενου μοντέλου διακυβέρνησης. Η θεμελίωση ενός νέου προτύπου, μιας νέας συνολικής αντίληψης για το κράτος. Για το λόγο αυτό ο ελληνικός λαός στις 4 Οκτωβρίου έδωσε στο ΠΑΣΟΚ μια εκκωφαντική λαϊκή εντολή. Μια εντολή ανατροπής της χρεοκοπημένης αντίληψης του πελατειακού κράτους.
Κυρίες και κύριοι,
Δεν είναι απλά στόχος μας να διορθώσουμε το παρελθόν. Δεν αρκεί να κοιτάμε προς τα πίσω. Οφείλουμε να κοιτάμε μπροστά και να έχουμε ως γνώμονα των αποφάσεων μας τις ανάγκες του αύριο. Είναι η ευθύνη μας και απέναντι στις αυριανές γενιές που μας κινητοποιεί και μας υποχρεώνει να πάρουμε γενναίες αποφάσεις. Ήρθε η ώρα που ως κοινωνία οφείλουμε να επωμιστούμε τα βάρη που έως τώρα αποφεύγαμε κρύβοντας τα. Ή ακόμα χειρότερα φορτώνοντας τα στις πλάτες των παιδιών μας. Οι αποφάσεις που σήμερα παίρνουμε είναι αναγκαίες όσο ποτέ κυρίως για την επόμενη γενιά. Γι’ αυτό σήμερα οφείλουμε να αναλάβουμε τις ευθύνες μας όσο δυσβάσταχτες και αν είναι. Και ασφαλώς πρώτη μας έγνοια – και θέλουμε να ελεγχόμαστε καθημερινά γι’ αυτό – είναι να εξαντλούμε όλα τα περιθώρια ώστε οι αποφάσεις μας να λαμβάνονται με τον πιο δίκαιο τρόπο. Ώστε οι συνέπειες και τα βάρη να επιμερίζονται με τον πιο δίκαιο τρόπο. Και αν προσωρινά η πίεση του χρόνου και η αδήριτες προθεσμίες μας οδηγούν στο να επωμίζονται κάποιοι μεγαλύτερο βάρος από αυτό που θα τους αναλογούσε, είναι αταλάντευτη απόφαση μας αυτό να το διορθώσουμε. Τίποτα δεν είναι στη συνείδηση μας πιο ιερό από το να έχουμε αποδώσει δικαιοσύνη μέσα σε αυτή την προσπάθεια που κάνουμε για να επιβιώσει η χώρα .
Κυρίες και κύριοι,
Ένα είναι βέβαιο:
Αυτή η νοοτροπία στρουθοκαμηλισμού, αδιαφορίας και ανευθυνότητας που μας έφερε ως εδώ χρεοκόπησε. Γι’ αυτό στόχος μας δεν είναι απλά να πάρουμε τα αναγκαία και επείγοντα μέτρα. Στόχος μας δεν είναι καν να προχωρήσουμε μόνο σε ριζοσπαστικά νέες δημόσιες πολιτικές.
Ο στόχος και το καθήκον μας είναι πολύ βαθύτερος, πολύ δυσκολότερος: είναι να αλλάξουμε οριστικά τη νοοτροπία της ήσσονος προσπάθειας, της κουτοπονηριάς και της ανέξοδης ευκολίας που όρισε καταλυτικά την πολιτεία, την οικονομία και την κοινωνία μας.
Αυτό που καταστρέψαμε και πρέπει να αποκαταστήσουμε είναι μια απλή θεμελιώδης αρχή για τη λειτουργία του συλλογικού βίου: «αγαθά κόποις κτώνται». Καταργήσαμε το «κόποις». Και τα «αγαθά» έγιναν υπόθεση πελατειακών σχέσεων και εκμετάλλευσης της ανομίας. Από τον κρατικό λειτουργό έως τον επιχειρηματία, από τον αγρότη έως το φοιτητή, οδηγηθήκαμε στην ανοχή, στην αποδοχή, τελικά στην νομιμοποίηση μιας λογικής άδικων προνομίων, επιδομάτων και επιδοτήσεων. Όλα όσα μπορούν να εξασφαλίσουν αγαθά χωρίς κόπο. Χωρίς ανταγωνισμό, χωρίς παραγωγικότητα, χωρίς ποιότητα.
Αυτά όλα έλαβαν ένα εκκωφαντικό, οριστικό τέλος. Και ήταν ευθύνη της πολιτείας να το συνειδητοποιήσει πρώτη και να κάνει την αρχή για την «αλλαγή παραδείγματος» που έχει ανάγκη η χώρα. Γι’ αυτό και ξεκινήσαμε από το να τελειώνουμε με τα προνόμια που είχε εξασφαλίσει το ίδιο το πολιτικό σύστημα για τον εαυτό του. Να διορίζει ανεξέλεγκτα, να προάγει κατά το κομματικό δοκούν, να αποφασίζει εν κρυπτώ, να ξοδέυει ανεξέλεγκτα. Ακούγεται μεγαλοστομία, αλλά αυτό ακριβώς κάναμε και επιτρέψτε μου να το τεκμηριώσω.
Ήδη από τις 5 Οκτωβρίου, πολύ πριν προσφύγουμε στο μηχανισμό στήριξης, ξεκινήσαμε τη θεμελίωση ενός νέου προτύπου διακυβέρνησης. Που διασφαλίζει την αξιοκρατία. Που προωθεί με βαθιές ανατροπές την αποκέντρωση και την ενδυνάμωση της τοπικής αυτοδιοίκησης, αλλάζοντας ριζικά το τοπίο. Που κατοχυρώνει τη διαφάνεια και ενισχύει τη λογοδοσία. Που ενδυναμώνει το πολιτικό σύστημα ώστε να ανταποκριθεί στις απαιτήσεις της νέας εποχής.
Ξεκινήσαμε από το αρχικά συμβολικό μέτρο του περιορισμού των κυβικών των κρατικών αυτοκινήτων που χρησιμοποιεί η κυβέρνηση. Ήταν το πρώτο μέτρο που τέθηκε σε δημόσια διαβούλευση, και ηλεκτρονικά στο opengov. Δημόσια διαβούλευση που αγκάλιασαν οι πολίτες και έχει γίνει έκτοτε αναπόσπαστο κομμάτι της πολιτικής μας, εργαλείο ουσιαστικής βελτίωσης των πολιτικών μας πρωτοβουλιών. Και λέω συμβολικό γιατί η πορεία απέδειξε ότι υπήρχε και ουσιαστικό οικονομικό όφελος. Γιατί τα στοιχεία του πρώτου εξαμήνου απέδειξαν ότι με μια ορθολογική αξιοποίηση του κρατικού στόλου των οχημάτων, με εξοικονομήσεις που δεν δημιούργησαν κανένα απολύτως πρόβλημα στις μετακινήσεις, η αναλογία είναι 3 προς 1. Σε 1 εξάμηνο, από το Δεκέμβρη του 2009 έως το Μάη του 2010 οι δαπάνες για συντήρηση αλλά και η κατανάλωση βενζίνης είναι μικρότερες κατά 70% περίπου από το αντίστοιχο εξάμηνο του Δεκεμβρίου 2008 έως το Μάη του 2009, από
Κυρίες και Κύριοι,
Στον πυρήνα ενός σύγχρονου συστήματος διακυβέρνησης δεν μπορεί παρά να είναι η ανάδειξη των αρίστων στις θέσεις ευθύνης. Η αξιοκρατία αποτελεί αναγκαία συνθήκη όχι μόνο για την έξοδο της χώρας από το τούνελ της κρίσης αλλά και την είσοδο της στη λεωφόρο της ανάπτυξης. Κι αυτό διότι η αξιοκρατία συνδέεται άμεσα με την καινοτομία, τη ευρηματικότητα και της δημιουργικότητα – αναγκαίες συνθήκες, προϋποθέσεις της ανάπτυξης.
Για το λόγο αυτό οι πρώτοι νόμοι που ψηφίσαμε και ήδη εφαρμόζονται ήταν οι νόμοι της αξιοκρατίας, για την κατοχύρωση της αξιοκρατίας στις προσλήψεις και τις προαγωγές στο Δημόσιο.
Πρώτον με την καθολική και ανεξαίρετη υπαγωγή όλων των προσλήψεων, από τη Βουλή και την Προεδρία της Δημοκρατίας έως την Εκκλησία, στο ΑΣΕΠ. Συμπεριλαμβανόμενων και των συμβάσεων έργου και ορισμένου χρόνου. Δεύτερον με την ανάθεση της ευθύνης για την επιλογή των Γενικών Διευθυντών, των Διευθυντών και των Προϊσταμένων στο ΕΙΣΕΠ, ένα ανεξάρτητο Συμβούλιο αποτελούμενο από εκπροσώπους ανεξάρτητων αρχών, του ΑΣΕΠ και του Συνηγόρου του Πολίτη. Με τις προσλήψεις όλοι γνωρίζετε το αμαρτωλό παρελθόν αναξιοκρατίας, πρόσφατο και πιο μακρινό. Εκείνο που ίσως δεν γνωρίζετε είναι ότι οι Γενικοί Διευθυντές, οι Διευθυντές και οι υπεύθυνοι τμημάτων, 25.000 ανώτερα και ανώτατα διοικητικά στελέχη του ελληνικού δημοσίου επιλέγονταν, εμμέσως ή αμέσως, από τους υπουργούς. Πρακτική που είχε καταστροφικά αποτελέσματα για την ομαλή λειτουργία της κρατικής μηχανής. Γιατί η αλλαγή κυβέρνησης σήμαινε αλλαγή και στην διοικητική πυραμίδα, σε 25.000 στελέχη το τονίζω. Οι οποίοι φυσικά δεν είχαν κανένα κίνητρο να αυξήσουν την παραγωγικότητά τους, να εξελιχθούν, να βελτιώσουν τις ικανότητές τους, απλά περίμεναν πότε θα αλλάξει η κυβέρνηση.
Για πρώτη φορά από συστάσεως ελληνικού κράτους κανένας Υπουργός ή Διοικητής δεν είναι σε θέση να προσλάβει ούτε έναν γνωστό ή ημέτερο σε καμία θέση. Για πρώτη φορά από συστάσεως του ελληνικού κράτους ο υπουργός δεν έχει λόγο στην επιλογή των Γενικών Διευθυντών. Για πρώτη φορά από συστάσεως του ελληνικού κράτους η είσοδος και η καριέρα του υπαλλήλου είναι συνδεδεμένη αποκλειστικά με τις ικανότητές τους, τα τυπικά και ουσιαστικά προσόντα του. Τίποτε περισσότερο, τίποτε λιγότερο. Με τους νόμους της αξιοκρατίας βάλαμε τέλος στην πελατειακή λειτουργία του κράτους.
Υπάρχει όμως κανείς που να πίστευε στα αλήθεια ότι θα μπορούσαμε να συνεχίσουμε, θα μπορούσε να υπάρξει ουσιαστική αλλαγή στη δημόσια διακυβέρνηση, εάν αφήναμε ανέγγιχτη τη λειτουργία του κράτους, της αυτοδιοίκησης και της αποκεντρωμένης κρατικής διοίκησης; Αν συνεχίζαμε στη λογική των μικρών, φτωχών, υπερχρεωμένων και αναποτελεσματικών δήμων;
Θα μπορούσε η τοπική αυτοδιοίκηση υπό τη σημερινή της μορφή να συμβάλει στην ανάπτυξη της οικονομίας όταν μόλις 213 Δήμοι από τους 1034 ΟΤΑ διαθέτουν τη διαχειριστική επάρκεια για την υλοποίηση έργων του ΕΣΠΑ. Όταν το 44%, δηλαδή 500 Δήμοι της χώρας, λειτουργούν το πολύ με ένα μηχανικό, 250 Δήμοι δεν έχουν ούτε ένα οικονομολόγο να εργάζεται σε αυτούς, ενώ 500 Δήμοι έχουν 1-2 οικονομολόγους. Όταν στην Αττική των 4 εκατομμυρίων και τη Θεσσαλονίκη του 1 εκατομμυρίου λειτουργούν, ή καλύτερα λειτουργούσαν, ακόμα 20 κοινότητες καθώς και αρκετοί μικροί και αδύναμοι Δήμοι.
Εμείς πιστεύουμε πως όχι. Και για αυτό ψηφίσαμε τον «Καλλικράτη», ένα νόμο που δεν αφορά απλές συνενώσεις Δήμων, αλλά ένα νόμο που αποτελεί ουσιαστική τομή στη λειτουργία της αυτοδιοίκησης.
Γιατί με τον «Καλλικράτη» εξορθολογίζουμε την οικονομική λειτουργία των ΟΤΑ, λειτουργία που για χρόνια ήταν ουσιαστικά ανεξέλεγκτη.
Γιατί σε 500 από τους 1034 που υπάρχουν σήμερα δεν υπήρχε κανένας προληπτικός έλεγχος στις δαπάνες που πραγματοποιούσαν.
Γιατί δεν υπήρχε καμία πρόβλεψη, κανένα όριο στο δανεισμό των ΟΤΑ, και όλοι γνωρίζουμε ότι εάν σήμερα υπάρχουν υπερχρεωμένοι ΟΤΑ αυτό σε πολύ μεγάλο βαθμό εκεί οφείλεται. Όπως επίσης όλοι γνωρίζουμε ότι τα χρέη των ΟΤΑ είναι μέρος του χρέους της χώρας.
Γιατί δεν υπήρχε καμία πρόβλεψη για την έξοδο των υπερχρεωμένων δήμων από το αδιέξοδο μέσα από συγκεκριμένο πρόγραμμα εξυγίανσης. Γιατί δεν υπήρχε καμία εποπτεία στην πορεία είσπραξης των εσόδων. Αλλά και επειδή την εποπτεία την πραγματοποιούσε ο Γενικός Γραμματέας της Περιφέρειας, μετακλητός δηλαδή υπάλληλος διορισμένος από την εκάστοτε κυβέρνηση.
Γιατί με τον «Καλλικράτη» δημιουργούμε διαφανείς θεσμούς διακυβέρνησης με έμφαση στην κοινωνική λογοδοσία. Όπως ο συμπαραστάτης του Δημότη και της Επιχείρησης, που από 1.1.11 λειτουργεί σε κάθε Δήμο και Περιφέρεια. Γιατί γνωρίζουμε ότι μέχρι σήμερα εάν κάποιος δημότης, εάν κάποιος επιχειρηματίας, μικρός ή μεγάλος, ήθελε να βρει το δίκιο του δεν μπορούσε να απευθυνθεί σε κάποιο θεσμοθετημένο όργανο. Θα έψαχνε να βρει κάποιον δημοτικό σύμβουλο, κάποιον γνωστό μήπως και βρει άκρη. Αυτά με τη λειτουργία του Συμπαραστάτη του Δημότη και της Επιχείρησης τελειώνουν. Και επειδή για εμάς η διαβούλευση είναι αναπόσπαστο κομμάτι της πολιτικής θεσμοθετούμε σε κάθε νέο δήμο την Επιτροπή Διαβούλευσης. Στην οποία συμμετέχουν οι παραγωγικές δυνάμεις του Δήμου, φορείς και επιχειρήσεις.
Προωθούμε την αποκέντρωση της δημόσιας διοίκησης και την ενδυνάμωση της τοπικής αυτοδιοίκησης. Εξοπλίζουμε τους νέους δήμους και τις νέες περιφέρειες με νέες αρμοδιότητες, περισσότερους πόρους και κατάλληλο προσωπικό για να αντεπεξέλθουν στις σύγχρονες ανάγκες των τοπικών κοινωνιών. Και ταυτόχρονα θέτουμε απαράβατο όρο κάθε αρμοδιότητα να ασκείται σε ένα επίπεδο, σε ένα σημείο, για να εξυπηρετείται καλύτερα ο πολίτης.
Σε αυτές τις τρεις μεγάλες αλλαγές που ήδη αποτελούν νόμους του κράτους, τόσο στους νόμους της αξιοκρατίας όσο και στον “Καλλικράτη”, είναι αξιοσημείωτο ότι αντιμετωπίσαμε την αρνητική στάση της αξιωματικής αντιπολίτευσης. Παρά το ότι οι πρωτοβουλίες είχαν μια ευρύτατη κοινωνική αποδοχή, παρά το γεγονός ότι η κοινωνία αποδείχθηκε έτοιμη για δύσκολες αποφάσεις, η αξιωματική αντιπολίτευση όχι απλώς δεν συνέβαλλε αλλά βρέθηκε πεισματικά απέναντι. Και είμαι δυστυχώς υποχρεωμένος να το υπογραμμίσω. Δε μιλάμε για το καταδικασμένο κυβερνητικό παρελθόν. Μιλάμε για το αντιπολιτευτικό παρόν, για μια αμετανόητη προσκόλληση σε μια νοοτροπία που διέλυσε τη χώρα.
Κυρίες και Κύριοι,
Στον πυρήνα των διαρθρωτικών αλλαγών που προωθούμε βρίσκεται η κατοχύρωση της διαφάνειας και της λογοδοσίας. Με το νομοσχέδιο για την υποχρεωτική ανάρτηση όλων των αποφάσεων όλων των κρατικών αρχών στο διαδίκτυο, το πρόγραμμα “Διαύγει@” το οποίο έχει ήδη εισαχθεί στη Βουλή για ψήφιση, κάνουμε ένα αποφασιστικό βήμα. Πρώτον διότι η δημοσιοποίηση των αποφάσεων στο διαδίκτυο αποτελεί προϋπόθεση ώστε να είναι εκτελεστές. Δεύτερον διότι κάθε πολίτης και κάθε επιχειρηματίας θα μπορεί πλέον να πληροφορείται και κατ’ επέκτασιν να ελέγχει τις αποφάσεις όλων δημόσιων υπηρεσιών και οργανισμών. Διαδικασία που πιστεύουμε ότι θα συμβάλει αποφασιστικά στο δραστικό περιορισμό των φαινομένων σπατάλης και κακοδιαχείρισης του δημοσίου χρήματος. Γιατί αν κάτι χαρακτήρισε τα σκάνδαλα που ταλανίζουν τη χώρα τα τελευταία χρόνια είναι η βεβαιότητα των εμπλεκομένων ότι κανείς δε θα το μάθαινε ποτέ. Από εδώ και στο εξής άσκηση δημόσιας εξουσίας σημαίνει διαφάνεια και άρα καθημερινή λογοδοσία. Και η λογοδοσία δεν αναφέρεται απλώς στην τυπική νομιμότητα. Συνεπάγεται ότι κάθε ένας που παίρνει αποφάσεις, που ιεραρχεί προτεραιότητες οφείλει να ναι σε θέση να υποστηρίξει δημόσια τις επιλογές του. Αυτό και μόνο θα οδηγήσει στον εξορθολογισμό των αποφάσεων. Γιατί αυτό που έχουμε εξίσου ανάγκη με την τήρηση της νομιμότητας είναι η άσκηση δημόσιων πολιτικών με στοιχειώδη σεβασμό της κοινής λογικής και των αυτονόητων προτεραιοτήτων.
Κυρίες και κύριοι,
Οι παραπάνω πρωτοβουλίες αποτελούν τις θεσμικές συντεταγμένες γύρω από τις οποίες θεμελιώνεται μια νέα πολιτεία. Γίνεται ευδιάκριτη μια νέα αρχιτεκτονική που ενσωματώνει τις αξίες μιας διακυβέρνησης που μπορεί να ανακτήσει την αξιοπιστία της απέναντι στους πολίτες. Θα ήταν όμως αλυσιτελής: Πέραν των νομοθετικών πρωτοβουλιών που λάβαμε και λαμβάνουμε και των αλλαγών που εφαρμόσαμε και εφαρμόζουμε, είναι σαφές ότι η αλλαγή του μοντέλου διακυβέρνησης δε μπορεί να αφήσει ανέγγιχτο το πολιτικό σύστημα. Γιατί το ζητούμενο δεν είναι απλώς να αλλάξουμε πρότυπο διακυβέρνησης. Το ζητούμενο είναι να διασφαλίσουμε ότι η χώρα δεν θα διολισθήσει ποτέ ξανά σε πρακτικές και νοοτροπίες που την οδήγησαν στην καταστροφή. Για αυτό και η αλλαγή του εκλογικού συστήματος βρίσκεται στον πυρήνα των θεσμικών αλλαγών που είμαστε αποφασισμένοι και δεσμευμένοι απέναντι στον ελληνικό λαό να επιφέρουμε στη χώρα.
Με άλλα λόγια το πολιτικό μας σύστημα δεν πρόκειται να βγει από την κρίση εμπιστοσύνης και αντιπροσώπευσης στην οποία έχει περιέλθει εάν δεν αλλάξει ο τρόπος εκλογής των βουλευτών. Εάν δεν δοθεί ένα αποφασιστικό χτύπημα στο μαύρο πολιτικό χρήμα. Αν δεν ενισχύσουμε την ανεξαρτησία των πολιτικών έναντι επιχειρηματικών συμφερόντων και εκβιαστικών συντεχνιών. Αν δεν απαλλάξουμε τους βουλευτές από πελατειακές εξαρτήσεις και παλαιοκομματικές νοοτροπίες. Αν δεν σπάσουμε τις μεγάλες εκλογικές περιφέρειες. Αν δεν μειώσουμε τις υψηλές εκλογικές δαπάνες.
Το σύστημα που προτείνει η κυβέρνηση είναι μια προσαρμογή στην ελληνική πραγματικότητα του λεγόμενου γερμανικού μοντέλου. Προβλέπει μονοεδρικές και ευρείες εκλογικές περιφέρειες με στόχο την ραγδαία μείωση των εκλογικών δαπανών και ενίσχυση της αυτονομία της πολιτικής. Ένα τέτοιο σύστημα δεν υπάρχει αμφιβολία ότι θα οδηγήσει τα κόμματα σε μια νέα εποχή ωρίμανσης και εσωκομματικής δημοκρατίας προκαλώντας μια πραγματική πολιτική ανατροπή.
Κυρίες και κύριοι,
Σας περιέγραψα τους άξονες μιας δημόσιας διακυβέρνησης που βρίσκεται αντιμέτωπη με μια διπλή ιστορική πρόκληση: Από τη μια να ανταποκριθεί σε ασφυκτικές προθεσμίες, σε αδήριτες αναγκαιότητες προκειμένου να αποφευχθεί η χρεοκοπία στην οποία μέχρι πρότινος ήμασταν καταδικασμένοι και να επιτευχθεί η οικονομική επιβίωση της χώρας. Από την άλλη να υλοποιήσει διαρθρωτικές αλλαγές φτάνοντας βαθιά όχι μόνο στις δομές και τις λειτουργίες του συντεταγμένου δημόσιου βίου αλλά σε αυτή την ίδια τη νοοτροπία της συλλογικής μας συμβίωσης. Για να επαναφέρουμε ως καταστατική αρχή της κοινωνίας μας αυτό το απλό «αγαθά κόποις κτώνται». Σήμερα αυτοί οι κόποι είναι οι θυσίες που επωμίζεται ο ελληνικός λαός. Είναι θυσίες οδυνηρές γι αυτό και δεν έχει όριο το ηθικό μας χρέος να τις κάνουμε να πιάσουν τόπο.
Πιστεύω βαθιά ότι το κάνουμε. Μέρα με τη μέρα υπερνικώντας ασυνήθιστες δυσκολίες. Αλλά τη στιγμή αυτή είναι αναγκαία μια ευρύτερη συστράτευση. Μια συστράτευση όλων των παραγωγικών, δημιουργικών δυνάμεων της χώρας που θα νιώσουν ψυχικά αλληλέγγυοι και πραγματικοί σύμμαχοι όλων εκείνων των αδυνάτων που υφίστανται πρώτοι τις δυσκολίες του σήμερα.
Κάτι νέο γεννιέται στη χώρα μας.
Αυτή την ώρα της μεγάλης δυσκολίας, της μεγάλης προσπάθειας, η κοινωνία μας ενεργοποιεί όλες της τις δυνάμεις.
Μιλώντας σήμερα ως μέλος της κυβέρνησης σας λέω ότι είμαστε αποφασισμένοι να προχωρήσουμε με τόλμη και εντιμότητα σε όλες τις αλλαγές, σε όλες τις ανατροπές που έχει ανάγκη η πατρίδα μας.
Απευθυνόμενος σε σας, θέλω να σας καλέσω να εντείνετε τις δικές σας προσπάθειες για να μην ξεπεράσουμε μόνο συγκυριακά τη δυσκολία αλλά να βάλουμε στέρεα θεμέλια για μια βιώσιμη ανάπτυξη στη χώρα μας.
Ο καθένας μας σήμερα αναμετράται με το χρέος και τις ευθύνες του: απέναντι στον ίδιο μας τον εαυτό και την οικογένεια μας, απέναντι σε όσους οφείλουμε να υπηρετούμε, απέναντι σε όσους περιμένουν από μας έγνοια, προσπάθεια και αποτέλεσμα.
Θα το κάνουμε και θα πετύχουμε.
Σύμφωνα με ένα διάσημο ορισμό της ελευθερίας, αυτή είναι το δικαίωμα σε μια νέα αρχή.
Αυτή τη νέα αρχή κάνουμε πράξη.
