Η ομιλία του Υπουργού Εσωτερικών για τη Συνταγματική Αναθέωρηση (Αρθρο 54)
“Κύριε Πρόεδρε, κυρίες και κύριοι συνάδελφοι, η Συνταγματική Αναθεώρηση αποτελεί κορυφαία κοινοβουλευτική διαδικασία και ασφαλώς η συμμετοχή σε αυτήν είναι μία πολύ σημαντική στιγμή για κάθε Βουλευτή. Και έτσι πρέπει να είναι, καθώς μία διαδικασία αναθεώρησης του Συντάγματος ξεφεύγει από τον κύκλο μιας βουλευτικής θητείας και οι Βουλευτές που έχουμε την τύχη να συμβάλουμε με σκέψη, ιδέες και τελικά την ψήφο στη συγκεκριμένη διαδικασία, κατά μία έννοια πρέπει να θεωρούμαστε τυχεροί. Αυτοί οι Βουλευτές είναι εκείνοι που ουσιαστικά διαμορφώνουν τον καταστατικό χάρτη λειτουργίας του κράτους, που επηρεάζει τις ζωές των πολιτών πρακτικά τουλάχιστον για την επόμενη δεκαετία. Για τον λόγο αυτό πιστεύω ότι έστω θεωρητικά τα κόμματα πρέπει να αντιμετωπίζουν κάθε Συνταγματική Αναθεώρηση με ευρύτητα πνεύματος, κάνοντας τουλάχιστον στοιχειώδεις ιδεολογικές υπερβάσεις και προσπαθώντας να βρουν συγκλίσεις και τόπους συναινέσεων.
Θα μπορούσα, λοιπόν, να αισθάνομαι μόνο χαρά συμμετέχοντας σε αυτή τη διαδικασία. Η αλήθεια είναι, όμως, ότι νιώθω μεγαλύτερη μελαγχολία, καθώς τα χαρακτηριστικά της συζητούμενης Συνταγματικής Αναθεώρησης σε μεγάλο βαθμό δεν συνάδουν με τις ανάγκες της κοινωνίας σε πάρα πολλά θέματα, ιδίως γιατί απουσιάζουν ρηξικέλευθες τομές, όπως αυτές για την παιδεία και την ίδρυση μη κρατικών πανεπιστημίων, πράγματα που υπάρχουν σε όλον τον υπόλοιπο κόσμο και τα οποία δεν κατέστη δυνατόν να συζητηθούν και να αποφασιστούν από αυτήν τη Συνταγματική Αναθεώρηση εξαιτίας της τραγικής ανεπάρκειας και των ιδεοληψιών που παρουσίαζε η Αξιωματική Αντιπολίτευση και που, απ’ ό,τι αντιλαμβάνομαι από τις τοποθετήσεις των εκπροσώπων της, καθόλου δεν έχει αλλάξει, τουλάχιστον ως προς αυτό.
Η αλήθεια είναι ότι η προηγούμενη κοινοβουλευτική πλειοψηφία δεν τόλμησε να κοιτάξει την κοινωνία στα μάτια και να πάρει αποφάσεις που θα άλλαζαν τον καταστατικό χάρτη λειτουργίας της χώρας, δίνοντας ώθηση και καλύπτοντας το χαμένο έδαφος δεκαετιών.
Παρ’ όλα αυτά ας δημιουργήσουμε κάποιες ακόμα ευκαιρίες για να προσαρμοστούμε σε όσα διακαώς ζητάει η ελληνική κοινωνία. Αυτό θα το πετύχουμε αν αφουγκραστούμε τις ανάγκες της, τις ανάγκες των πολιτών που διψούν για πρόοδο και βελτίωση της ζωής τους ύστερα από δέκα χρόνια σκληρής αναμέτρησης με μεγάλα οικονομικά προβλήματα που έπληξαν το σύνολο της ελληνικής κοινωνίας, αλλά και τις αντιλήψεις και τις νοοτροπίες που δημιούργησαν την πολύ μεγάλη αυτή κρίση. Αυτό θα το πετύχουμε αν αφήσουμε όλοι στο περιθώριο τις νοοτροπίες του χθες και αγκαλιάσουμε όλους τους Έλληνες, όπου κι αν βρίσκονται, αρκεί βέβαια και οι ίδιοι να θέλουν να προσφέρουν για την πατρίδα μας.
Όσο και αν στην οικονομία, στην τεχνολογία, στους διεθνείς θεσμούς, γίνεται πράξη -και μάλιστα με ταχύτατους ρυθμούς- η παγκοσμιοποίηση, άλλο τόσο, κυρίες και κύριοι συνάδελφοι, νομίζω ότι αναδεικνύεται ξανά η ανάγκη ύπαρξης ενός αποτελεσματικού εθνικού κράτους, ενός κράτους που θα σέβεται και θα εκπροσωπεί τον πατριωτισμό των πολιτών, αλλά και την εμπέδωση της ελευθερίας, της ασφάλειας και της κοινωνικής συνοχής. Γι’ αυτό πιστεύω ότι ο δρόμος προς το αύριο δεν είναι μόνο αυτός της οικονομικής ανάπτυξης. Η Ελλάδα πρέπει να γίνει κράτος και αυτό έχει ως προϋπόθεση τον πατριωτισμό, την ενότητα των Ελλήνων και τη συναίνεση των πολιτικών δυνάμεων σε θέματα που συγκροτούν τον πυρήνα ενός κράτους δικαίου στην υπηρεσία των πολιτών. Αυτό στις μέρες μας έχει μεγάλη αξία. Αντιθέσεις και αντιπαραθέσεις ανάμεσα σε παγκόσμιες δυνάμεις, περιφερειακές συγκρούσεις και συμφέροντα οδηγούν σε μεγάλες μεταναστευτικές ροές. Μέσα σε τέτοιες καταστάσεις η εθνική ασφάλεια είναι όρος για την κοινωνική συνοχή και αυτό οφείλουμε να το σεβόμαστε όλοι εμπράκτως.
Η χώρα μας επομένως έχει ανάγκη, εκτός όλων των άλλων, από την επιστράτευση των δυνάμεων του παγκόσμιου ελληνισμού. Η Ελλάδα πρέπει να κρατήσει στην αγκαλιά της όλους τους Έλληνες, όπου κι αν βρίσκονται: Πρώτα απ’ όλα τα νέα παιδιά που σπουδάζουν στο εξωτερικό ή έφυγαν στα χρόνια της κρίσης για να κερδίσουν ευκαιρίες ζωής και επιτυχίας ή απλώς για να έχουν μία κανονική ζωή, που η Ελλάδα δεν μπορούσε να τους εγγυηθεί. Αλλά και τους μεγαλύτερους σε ηλικία συμπατριώτες μας που έφυγαν πριν από δεκαετίες, αλλά συνεχίζουν να νοιάζονται για την Ελλάδα, την αγαπούν, την πονάνε, τη στηρίζουν με πράξεις και μας παρακολουθούν με πολύ μεγάλη προσοχή για το τι λέμε και το τι κάνουμε.
Με πράξεις όμως και εμείς, οι πολιτικές δυνάμεις της χώρας, πρέπει να δείξουμε ότι θέλουμε τη στήριξη αυτής της άλλης Ελλάδας που ζει έξω από τα σύνορά μας και ένας τρόπος με ιδιαίτερη σημειολογική αλλά και πρακτική αξία είναι να διευκολύνουμε τους συμπολίτες μας στην άσκηση του δικαιώματος που έχουν να ψηφίζουν, όσοι βέβαια είναι εγγεγραμμένοι στους εκλογικούς καταλόγους. Το Σύνταγμα ξέρετε ότι ρητώς αναγνωρίζει το δικαίωμα των εκτός επικρατείας Ελλήνων να μετέχουν στην εκλογική διαδικασία και παραπέμπει σε νόμο, ο οποίος θα τους διευκολύνει για να ψηφίζουν από τον τόπο κατοικίας τους. Αυτός ο νόμος -όπως ξέρετε- για να ισχύσει απαιτεί πλειοψηφία διακοσίων Βουλευτών της Βουλής. Δεν είναι ένας περιορισμός που δημιούργησε η σημερινή Πλειοψηφία, ούτε ο σημερινός Πρωθυπουργός, ούτε ο σημερινός Υπουργός Εσωτερικών, καθώς δεν μετείχαν καν την εποχή της σύνταξης του συγκεκριμένου άρθρου του Συντάγματος στην πολιτική σκηνή της χώρας. Σε όλους εμάς, όμως, τους Βουλευτές αυτού του Κοινοβουλίου ανήκει η ευθύνη να δημιουργήσουμε τις συγκλίσεις που απαιτούνται για να υπάρξει οριστικά και πανηγυρικά η πλειοψηφία των διακοσίων εδρών, για να περάσει από τη Βουλή ο νόμος που θα διευκολύνει τους Έλληνες του εξωτερικού να ψηφίζουν από τον τόπο κατοικίας τους.
Η θέση της Νέας Δημοκρατίας σε αυτό το θέμα ήταν και παραμένει ξεκάθαρη. Κατ’ εμάς θα έπρεπε να διευκολύνονται να ψηφίζουν από τον τόπο κατοικίας τους όλοι οι Έλληνες του εξωτερικού που είναι ήδη εγγεγραμμένοι στους εκλογικούς καταλόγους ή έχουν το δικαίωμα να εγγραφούν και μάλιστα θα έπρεπε να ψηφίζουν μέσω της επιστολικής ψήφου. Αυτή η θέση μας, όμως, με βάση τους υπαρκτούς κοινοβουλευτικούς συσχετισμούς, δεν θα συγκέντρωνε τον απαιτούμενο αριθμό των διακοσίων ψήφων που θέλει το Σύνταγμα.
Η εντολή που έλαβα από την πρώτη στιγμή από τον Πρωθυπουργό και την οποία υπηρέτησα με ενθουσιασμό ήταν να δημιουργήσουμε τις ευρύτερες δυνατές συγκλίσεις, ώστε να δώσουμε τη δυνατότητα σε όσο γίνεται περισσότερους Έλληνες του εξωτερικού να ψηφίζουν από τον τόπο κατοικίας τους.
Είχαμε πολύωρες και επίπονες συζητήσεις με όλα τα κόμματα του Κοινοβουλίου και στις 22 Οκτωβρίου καταλήξαμε ουσιαστικά σε μία συνθήκη συμβιβασμού που θα διευκολύνει -πιστεύω- αρκετές χιλιάδες Ελλήνων να ψηφίσουν στις προσεχείς εκλογές στις χώρες που κατοικούν.
Δυστυχώς, οι περιορισμοί που ετέθησαν από κόμματα δεν επιτρέπουν να κάνουν χρήση της ευεργετικής διάταξης όλοι οι εγγεγραμμένοι στους εκλογικούς καταλόγους. Είναι φανερό ότι θα υπάρξουν συμπατριώτες μας οι οποίοι δεν θα έχουν αυτή τη διευκόλυνση. Προφανώς όσοι δεν μπορέσουν να κάνουν χρήση του νόμου, που αισθάνομαι βεβαιότητα ότι θα ψηφιστεί με την αναγκαία πλειοψηφία, θα μπορούν να ασκήσουν το εκλογικό τους δικαίωμα, όπως προβλεπόταν μέχρι σήμερα, ερχόμενοι στην Ελλάδα και ψηφίζοντας στις εκλογικές περιφέρειες που είναι ήδη εγγεγραμμένοι. Δεν είναι αυτό που επιδιώκαμε. Αυτός ο συμβιβασμός, όμως, μας επιτρέπει να κάνουμε ένα σημαντικότατο πρώτο βήμα.
Κυρίες και κύριοι συνάδελφοι, δεν έχει καμία σημασία ποιος έκανε περισσότερους συμβιβασμούς. Σημασία έχει ποιος είχε, αποδεδειγμένα πλέον, την πολιτική βούληση να το κάνει πράξη. Εάν η σημερινή Αξιωματική Αντιπολίτευση ήθελε να το έχει κάνει πράξη, είχε τη δυνατότητα να πάρει εμπράκτως στη διάρκεια της προηγούμενης κοινοβουλευτικής θητείας τέτοια πρωτοβουλία. Δεν το έπραξε, όμως, και αυτή η απουσία δράσεων είναι εξαιρετικά εύγλωττη και κατανοητή στους Έλληνες εντός και εκτός Ελλάδας.
Κατά τη συζήτηση που οδήγησε στη συμφωνία που αναφέρθηκα, στις 22 Οκτωβρίου, από ορισμένες πολιτικές δυνάμεις τέθηκαν ζητήματα κινδύνου αντισυνταγματικότητας σε ό,τι αφορά τους περιορισμούς που τίθενται, όπως επί παραδείγματι, οι εκλογείς που θα διευκολυνθούν και θα ψηφίσουν από τον τόπο κατοικίας τους να έχουν αποδεδειγμένα πραγματικούς δεσμούς με τη χώρα. Κρίθηκε, λοιπόν, αναγκαίο στο άρθρο 54, που είναι αναθεωρητέο, να θωρακιστούν συνταγματικά οι προβλέψεις που θα περιληφθούν στον νόμο, το σχέδιο του οποίου συντάχθηκε με βάση τη συμφωνία που είπαμε.
Σήμερα, πριν από λίγες ώρες, το Υπουργείο Εσωτερικών έδωσε στη δημοσιότητα το τελικό κείμενο, ύστερα από τη δημόσια διαβούλευση που έχει προηγηθεί, με όλες τις βελτιώσεις και τις αποσαφηνίσεις, που εκτιμώ ότι διευκολύνουν πλήρως τους πάντες να ψηφιστεί αυτό το νομοσχέδιο από το σύνολο των πολιτικών δυνάμεων.
Με βάση την πρόταση αναθεώρησης, προϋπόθεση για την άσκηση του εκλογικού δικαιώματος των εκτός Επικρατείας Ελλήνων είναι ο χρόνος απουσίας από τη χώρα ή η παρουσία στην Ελλάδα για ορισμένο χρόνο στο παρελθόν. Συγκεκριμένα, τα τελευταία τριάντα πέντε χρόνια να αποδεικνύεται μέσα από δημόσια έγγραφα η παρουσία τουλάχιστον δύο ετών στη χώρα, ανεξάρτητα από το πότε έφυγε ο κάθε Έλληνας πολίτης από την πατρίδα μας και υπό την ταυτόχρονη προϋπόθεση, τα τελευταία ένα ή δύο χρόνια να έχει κάνει ο ίδιος φορολογική δήλωση, χρησιμοποιώντας τα σημεία Ε1, Ε2, Ε3 και Ε9 της φορολογικής δήλωσης. Όλα αυτά περιλαμβάνονται πάρα πολύ αναλυτικά στις ρυθμίσεις που έχει το νομοσχέδιο που, όπως σας είπα, έχει έρθει στη δημοσιότητα ύστερα από τη διαβούλευση που έγινε όλες τις προηγούμενες μέρες.
Επαναλαμβάνω, λοιπόν, ότι η συγκεκριμένη προσθήκη, για την οποία μίλησε αναλυτικά προηγουμένως ο κ. Στυλιανίδης, στο άρθρο 54 του Συντάγματος γίνεται για να θωρακιστούν οι περιορισμοί που θέτουν ορισμένα κόμματα, σε ό,τι αφορά τις διευκολύνσεις που θα γίνονται για τους εκτός Επικρατείας Έλληνες. Πολλές από αυτές είναι δυνητικές και όχι υποχρεωτικές -και πολύ σωστά-, γιατί είναι κρίμα να γίνει το λάθος που έγινε σε προηγούμενη αναθεώρηση, να δεσμεύσουμε αμετάκλητα νέες κοινοβουλευτικές πλειοψηφίες για το τι θα κάνουν στο μέλλον. Τα μαθήματα και παθήματα του παρελθόντος νομίζω ότι πρέπει να τα παίρνουμε για το μέλλον.
Κυρίες και κύριοι συνάδελφοι, σας καλώ να υπερψηφίσετε τη συγκεκριμένη προσθήκη στο άρθρο 54. Οφείλουμε να ακούμε την κοινωνία και να συνθέτουμε απόψεις. Οφείλουμε να δημιουργούμε συγκλίσεις. Σαφέστατα, οι συναινέσεις δεν αποτελούν σε καμία περίπτωση αυτοσκοπό στην πολιτική. Πολλές φορές, μάλιστα, η πορεία σε τομές και μεταρρυθμίσεις αποδεικνύεται συγκρουσιακή. Τα κόμματα έχουν ιδεολογική και πολιτική ταυτότητα. Οι ιδεολογικές διαχωριστικές γραμμές, παρότι έχουν μειωθεί, είναι σαφέστατα υπαρκτές.
Όταν όμως οι πολιτικές αποφάσεις αφορούν βασικά δημοκρατικά δικαιώματα των πολιτών με εθνικό χαρακτήρα, τότε η συναίνεση αποτελεί αυτονόητο καθήκον και δείχνει το μέγεθος της ευθύνης καθενός εξ ημών απέναντι στους πολίτες που μας εμπιστεύτηκαν όχι μόνο την ψήφο τους, αλλά την πρόοδο τη δική τους και των οικογενειών τους, την ποιότητα της ζωής τους. Τότε, οι μεγαλύτεροι ιδεολογικοί αντίπαλοι οφείλουμε να βρίσκουμε συμφωνίες και συγκλίσεις για το καλό του ελληνικού λαού.
Κλείνοντας, θα ήθελα για την ιστορία απλώς να προσθέσω ότι εν έτει 2020 σε λίγο καλούμαστε να πράξουμε ό,τι έπραξε πριν από εκατόν πενήντα οχτώ χρόνια, το 1862, ο Ζαΐμης ως Υπουργός Εσωτερικών, όταν με νόμο έδινε τη δυνατότητα στους Έλληνες του εξωτερικού να ψηφίζουν.
Καλούμαστε, λοιπόν, να κάνουμε ό,τι κάνουν οι είκοσι έξι από τις είκοσι οκτώ χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, αλλά και ό,τι έπραξαν οι προκάτοχοί μας πριν από ενάμιση αιώνα, πιστεύοντας ότι με τον τρόπο αυτό κάνουμε ένα σημαντικό πρώτο βήμα για τη δικαίωση των συμπατριωτών μας, που θέλουν να μετέχουν στα κοινά της χώρας, αλλά δεν έχουν όλοι τη δυνατότητα να το πράξουν ταξιδεύοντας στην πατρίδα μας τις περιόδους των εκλογών.
Για όλους αυτούς τους λόγους, απευθύνω ένα κάλεσμα σε όλες τις πολιτικές δυνάμεις του τόπου να ψηφίσουμε ομόφωνα τη συμπλήρωση του άρθρου 54, όπως θα πρέπει να ψηφίσουμε και την επόμενη εβδομάδα όλοι μαζί τον νόμο για τη διευκόλυνση της ψήφου των Ελλήνων του εξωτερικού. Θα είναι ένα ισχυρό μήνυμα ευθύνης για όλα τα πολιτικά κόμματα. Θα είναι ένα ισχυρό μήνυμα στοιχειώδους αξιοπιστίας του πολιτικού συστήματος, ένα ισχυρό μήνυμα ότι η πατρίδα θέλει να κρατήσει ισχυρούς δεσμούς μαζί τους, ιδιαίτερα τώρα, στην μεγάλη προσπάθεια για την αναγέννησή της. Και ο πιο άμεσος πολιτικός δεσμός σε μία Δημοκρατία είναι η ψήφος του κάθε πολίτη, την οποία θα κάνουμε πράξη, αλλάζοντας και τροποποιώντας το άρθρο 54 του Συντάγματος και ψηφίζοντας ομόφωνα -ελπίζω- τον νόμο για την ψήφο των Ελλήνων του εξωτερικού την επόμενη εβδομάδα.
Σας ευχαριστώ πολύ”.
