Ποιος θεωρείται προιστάμενος οικονoμικών υπηρεσιών (ΠΟΥ) κατ΄ερμηνεία του άρθρου 205 του ν. 4555/2018 (Α΄133)
Οι διατάξεις του άρθρου 205 του ν. 4555/2018, αποσκοπούν στην ομοιόμορφη, πιστή και ολοκληρωμένη τήρηση των διατάξεων του ν. 4270/2014 και του πδ. 80/2016 από τους φορείς που εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής αυτού. Τα ανωτέρω νομοθετήματα, με τις ειδικότερες διατάξεις που αφορούν τόσο στις οργανικές μονάδες οικονομικών υπηρεσιών όσο και τους προϊστάμενους αυτών, καταδεικνύουν τον κρίσιμο ρόλο που επιτελούν στην διασφάλιση της χρηστής δημοσιονομικής διαχείρισης των φορέων τους.
Για το νομοθέτη, οι εν λόγω οργανικές μονάδες καθίστανται ιδιαίτερα σημαντικές καθώς η οικονομική λειτουργία και διαχείριση αποτελεί τον ακρογωνιαίο λίθο της βιώσιμης λειτουργίας του φορέα και επηρεάζει την εν γένει ασκούμενη δημοσιονομική πολιτική του κράτους, καθώς τα οικονομικά στοιχεία των αποδόσεων τους λαμβάνονται υπόψη στον πολυετή δημοσιονομικό προγραμματισμό, στον καθορισμό του μεσοπρόθεσμου δημοσιονομικού στόχου, στον υπολογισμό των ενδεικτικών ετήσιων στόχων ελλειμμάτων ή πλεονασμάτων των Φορέων Γενικής Κυβέρνησης. και τις δημοσιονομικές παρεμβάσεις.
Εξ αυτών των λόγων, ο νομοθέτης επιθυμεί κατ’ αρχάς οι σχετικές Υπηρεσίες να αποτελούν αυτόνομη/διακριτή οργανική μονάδα στο υψηλότερο ιεραρχικό επίπεδο των φορέων, και προς τούτο υποχρεώνει την Κεντρική Διοίκηση στη σύσταση Γενικών Διευθύνσεων Οικονομικών Υπηρεσιών (ΓΔΟΥ) στις οποίες «σχετικές γενικές διευθύνσεις υπάγονται όλες οι υφιστάμενες οικονομικές οργανικές μονάδες και οι αρμοδιότητες οικονομικού ενδιαφέροντος του φορέα και, εφόσον κριθεί σκόπιμο, και άλλες οργανικές μονάδες αυτού.» (άρθρο 24 ν. 4270/2014).
Ο κρίσιμος ρόλος των ανωτέρω Υπηρεσιών, έχει ως αποτέλεσμα τον ορισμό βάσει ειδικών διατάξεων, των προϊσταμένων τους, ως προϊστάμενους οικονομικών υπηρεσιών (ΠΟΥ) και την απόδοση σε αυτούς διευρυμένων αρμοδιοτήτων, καθηκόντων και υποχρεώσεων. Για την Κεντρική Διοίκηση ΠΟΥ ορίζονται ρητά οι επικεφαλής των ΓΔΟΥ, καταδεικνύοντας έτσι τη βούληση του νομοθέτη ο ΠΟΥ να βρίσκεται στο ανώτατο ιεραρχικά επίπεδο της σχετικής οργανικής μονάδας. Για τους ΠΟΥ των λοιπών φορέων Γενικής Κυβέρνησης, των οποίων, σύμφωνα με την αιτιολογική έκθεση του άρθρου 25 του ν. 4270/2014, «οι αρμοδιότητες είναι εξίσου σημαντικές με εκείνες των ΠΟΥ των Υπουργείων» γίνεται πρόβλεψη «για πρώτη φορά σε ξεχωριστό άρθρο, προκειμένου να αναδειχθεί ο ρόλος τους στο πλαίσιο της ορθής δημοσιονομικής διαχείρισης, κατ’ εφαρμογή της παρ. 2 του άρθρου 13 της Οδηγίας 85/2011/ΕΕ.».
Παρά το γεγονός της εξομοίωσης ως προς την σημαντικότητα, των αρμοδιοτήτων μεταξύ των ΠΟΥ της Κεντρικής Διοίκησης και των λοιπών φορέων της Γενικής Κυβέρνησης, στην περίπτωση των τελευταίων, ο νόμος αποφεύγει τον ρητό ορισμό τους αναφέροντας ότι «οι σχετικές αρμοδιότητες ασκούνται από τον, σύμφωνα με τον οικείο Οργανισμό, προϊστάμενο οικονομικών υπηρεσιών.» (άρθρο 25 ν. 4270/2014). Τούτο, δεν αναιρεί σε καμιά περίπτωση την εκφρασμένη ως άνω βούληση του νομοθέτη, περί του πλαισίου που θέλει να διέπει τους ΠΟΥ, αλλά οφείλεται στο γεγονός των εμφανιζόμενων ιδιαιτεροτήτων και διαφορών της οργανωτικής δομής των λοιπών φορέων της Γενικής Κυβέρνησης, όπου για παράδειγμα το ιεραρχικό επίπεδο της Γενικής Διεύθυνσης δεν εμφανίζεται συχνά. Γι αυτό και ο νόμος παραπέμπει στους οικείους Οργανισμούς, τους οποίους θεωρεί εναρμονισμένους με τις σχετικές διατάξεις περί ιεραρχικού επιπέδου της οικονομικής οργανικής μονάδας, του ορισμού και της περιγραφής των αρμοδιοτήτων του ΠΟΥ.
Τα ως άνω εκτεθέντα, βρίσκονται σε απόλυτη συμφωνία και αποτελούν τη βάση των διατάξεων του άρθρου 205 του ν. 4555/2018, κατά την έννοια των οποίων στους ΟΤΑ α΄ βαθμού προϊστάμενος οικονομικών υπηρεσιών θεωρείται ο προϊστάμενος της γενικής διεύθυνσης ή διεύθυνσης στην οποία υπάγονται όλες οι υφιστάμενες οικονομικές οργανικές μονάδες και οι αρμοδιότητες οικονομικού ενδιαφέροντος (μόνο) και, εφόσον κριθεί σκόπιμο, και άλλες οργανικές μονάδες αυτού (κατά κύριο λόγο). Σημειώνεται, ότι στις περιπτώσεις κατά τις οποίες στις σχετικές Διευθύνσεις υπάγονται και άλλες οργανικές μονάδες, η έννοια του κατά κύριο λόγο, δεν υπόκειται σε ποσοστιαίες εκτιμήσεις, δεδομένου ότι για το νομοθέτη του ν. 4270/2014 ακόμα και στην περίπτωση που λόγω του περιορισμένου αντικειμένου των ΓΔΟΥ των Υπουργείων, υπόκεινται σε αυτή και άλλες οργανικές μονάδες, χαρακτηρίζει τις τελευταίες «υποστηρικτικού ιδίως χαρακτήρα», υπερτονίζοντας έτσι τη σημασία των οικονομικών υπηρεσιών.
Υπογραμμίζεται, ότι με γνώμονα την πιστή εφαρμογή των οριζομένων στα ως άνω σχετικά νομοθετήματα, σκόπιμη θα ήταν η τροποποίηση άμεσα των οικείων Οργανισμών Εσωτερικής Υπηρεσίας των φορέων, και η πρόβλεψη σύστασης διακριτής οργανικής μονάδας στην οποία θα συγκεντρώνονται όλες οι οικονομικές υπηρεσίες (συμπεριλαμβανομένης και της μισθοδοσίας).
Κατά το μεταβατικό στάδιο, εφόσον στον Εσωτερικό Οργανισμό Υπηρεσίας του φορέα, προβλέπεται για παράδειγμα Διεύθυνση Διοικητικών – Οικονομικών Υπηρεσιών, ο Προϊστάμενος αυτής υπό τον οποίο βρίσκεται το σύνολο των οικονομικών αντικειμένων, δεν μπορεί να θεωρείται αναρμόδιος, κατά την άποψη της Υπηρεσία μας, και το βάρος της ευθύνης εφαρμογής των δημοσιολογιστικών διατάξεων να μετακυλίεται σε έναν Προϊστάμενο υφιστάμενης οργανικής μονάδας, η οποία συγκεντρώνει το σύνολο των οικονομικών υπηρεσιών και αρμοδιοτήτων, όπως λόγου χάρη στον Προϊστάμενο Λογιστηρίου.
Ακόμα όμως και στις περιπτώσεις όπου, στη Διεύθυνση Διοικητικού – Οικονομικού υπόκεινται περισσότερα του ενός Τμημάτων οικονομικού αντικειμένου, λ.χ. Λογιστήριο, Τμήμα Εσόδων κλπ, καθίσταται σαφές ότι ο Προϊστάμενος της υφιστάμενης μονάδας, αυτός του Λογιστηρίου, δεν θα μπορούσε διοικητικά να δίνει εντολές ή/και να ελέγχει/εποπτεύει άλλον Προϊστάμενο Τμήματος, επίσης οικονομικού αντικειμένου και ίδιου ιεραρχικού επιπέδου, όπως ενδεικτικά προαναφέραμε του Τμήματος Εσόδων.
