Εισήγηση Υφυπουργού σε Ημερίδα για τα Δικαιώματα θυμάτων βίας (Round table meeting: a multi-disciplinary approach to implementing victims’ rights and services in Greece)
Αγαπητές και αγαπητοί
κυρίες και κύριοι σύνεδροι,
Είναι μεγάλη η χαρά μου να καλωσορίζω στην Ελλάδα ανθρώπους από φορείς όπως: το Victim Support Europe, τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Δημοσίου Δικαίου, το Ευρωπαϊκό Δίκτυο κατά της Βίας, το Κέντρο για την Μελέτη και την Πρόληψη της Παιδικής Κακοποίησης, από κοινού με το το “Χαμόγελο του Παιδιού” και το Πάντειο Πανεπιστήμιο.
Θεσμικές προϋποθέσεις και πρακτικές που εφαρμόζονται
Από τον Αύγουστο του 2018 η παρούσα Κυβέρνηση αποφάσισε να αναβαθμίσει τα θέματα υποστήριξης των γυναικών με την ανάθεση τους σε αρμόδια Υφυπουργό του Υπουργείου Εσωτερικών. Έτσι, είμαι η πρώτη γυναίκα Υφυπουργός της χώρας μου με αρμοδιότητα την πολιτική πρωτοβουλία και την εκπροσώπησή της στο εσωτερικό και το εξωτερικό της Ελλάδας, για θέματα Ισότητας Φύλων, που συμπεριλαμβάνουν τα ζητήματα εφαρμογής πολιτικών ενάντια στην βία κατά των γυναικών, για τα οποία θα σας μιλήσω.
Εποπτευόμενος φορέας του Υπουργείου μας είναι η Γενική Γραμματεία Ισότητας Φύλων. Παραθέτω τις δράσεις της Γενικής Γραμματείας Ισότητας που αποσκοπούν στην υλοποίηση των μέτρων της Οδηγίας 2012/29/E για την οποία συζητούμε σήμερα εδώ:
Η Γενική Γραμματεία Ισότητας των Φύλων, οργανική μονάδα του Υπουργείου Εσωτερικών, είναι αρμόδια για την προώθηση των δικαιωμάτων των γυναικών και της ισότητας των φύλων. Στο πλαίσιο των αρμοδιοτήτων της σχεδιάζει και υλοποιεί δράσεις για την εξάλειψη των διακρίσεων κατά των γυναικών εν γένει και την στήριξή τους σε περιπτώσεις ειδικές, όπως η άσκηση έμφυλης βίας.
Το έργο της σε σχέση με την υλοποίηση του νόμου 4478/2017 εντοπίζεται στην υποστήριξη γυναικών θυμάτων βίας βάσει του Εθνικού Προγράμματος για την Πρόληψη και Καταπολέμηση της Βίας κατά των γυναικών.
Η πρόληψη και αντιμετώπιση της βίας κατά των γυναικών στην οικογένεια, την εργασία και την κοινωνία, αποτελεί βασικό στόχο του Εθνικού Σχεδίου Δράσης για την Ισότητα των Φύλων 2016-2020. Οι βασικότερες δράσεις του Προγράμματος είναι:
· Το Εθνικό Πρόγραμμα για την Πρόληψη και την Καταπολέμηση της Βίας κατά των Γυναικών που υλοποιείται ήδη από το 2010, οπότε πήρε για 1η φορά μια ολοκληρωμένη και συνεκτική μορφή, και αφορά σε όλες τις μορφές βίας κατά των γυναικών (ενδοοικογενειακή βία, σεξουαλική παρενόχληση, βιασμό, σωματεμπορία κλπ). Παραμένει διαχρονικά κεντρικός άξονας παρέμβασης της ΓΓΙΦ (;) οπότε και έχει ενταχθεί στο νέο ΕΣΔΙΦ (;) 2016-2020. Μέσα από το πρόγραμμα αυτό δημιουργήθηκε και βρίσκεται σε πλήρη λειτουργία ένα ολοκληρωμένο δίκτυο 62 δομών σε όλη τη χώρα για την πρόληψη και αντιμετώπιση όλων των μορφών βίας που περιλαμβάνει:
– τη γραμμή SOS 15900 (πανελλαδικής εμβέλειας, 24ωρης λειτουργίας 365 μέρες το χρόνο, με αστική χρέωση, την οποία στελεχώνουν ψυχολόγοι και κοινωνικοί/ές επιστήμονες που παρέχουν άμεση βοήθεια σε έκτακτα και επείγοντα περιστατικά βίας και η οποία προσφέρει υπηρεσίες ενημέρωσης και τηλεφωνικής συμβουλευτικής σε θύματα όλων των μορφών έμφυλης βίας)
– 40 Συμβουλευτικά Κέντρα και 21 Ξενώνες Φιλοξενίας για γυναίκες θύματα βίας και τα παιδιά τους σε όλη την Ελλάδα. Τα Συμβουλευτικά Κέντρα της ΓΓΙΦ στελεχώνονται από ειδικό επιστημονικό προσωπικό συμβούλων, εξειδικευμένων στην προσέγγιση των γυναικών με την οπτική του φύλου (ψυχολόγους, κοινωνικές/-ούς λειτουργούς και νομικούς) και παρέχουν ΔΩΡΕΑΝ υπηρεσίες πληροφόρησης και συμβουλευτικής στις γυναίκες που απευθύνονται σε αυτά, στο πλαίσιο ολοκληρωμένων δράσεων ψυχοκοινωνικής στήριξης (συγκεκριμένα παρέχουν Κοινωνική υποστήριξη και ενημέρωση, Ψυχολογική υποστήριξη, Νομική συμβουλευτική, Εργασιακή συμβουλευτική, Διευκόλυνση στην πρόσβαση σε υπηρεσίες υγείας, Παραπομπή σε Ξενώνα Φιλοξενίας).
Έχει εξασφαλιστεί η συνέχεια της λειτουργίας του Δικτύου Δομών και επιτεύχθηκε νέα παράταση του προγράμματος μέχρι το 2020, ενώ όπως προαναφέρθηκε, πλέον παρέχονται υπηρεσίες και σε περισσότερες ευάλωτες ομάδες γυναικών με τη συνεχή επιμόρφωση των στελεχών των Δομών.
Επίσης, στο πλαίσιο του Προγράμματος υλοποιούνται δράσεις ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης της κοινωνίας για το θέμα της βίας κατά των γυναικών (ραδιοφωνικά και τηλεοπτικά σποτ, ημερίδες, διανομή ενημερωτικών εντύπων, διαφημίσεις στα μέσα μαζικής μεταφοράς, θεατρικά δρώμενα κλ.π).
· Επικυρώθηκε με το Νόμο 4351/2018 η Σύμβαση του Συμβουλίου της Ευρώπης για την πρόληψη και καταπολέμηση της βίας κατά των γυναικών και της ενδοοικογενειακής βίας (Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης). Χαρακτηριστικό της Σύμβασης της Κωνσταντινούπολης, ενός ολοκληρωμένου κειμένου τεράστιας σημασίας για την προστασία των δικαιωμάτων των γυναικών, είναι η αναφορά της στην έμφυλη βία και η έμφαση που αποδίδει στην πρόληψη. Εντελώς ενδεικτικά, στη Σύμβαση προβλέπεται η υποχρέωση των συμβαλλόμενων κρατών να εξασφαλίσουν την κατάρτιση επαγγελματιών που ασχολούνται με τα θύματα της βίας, την υλοποίηση θεραπευτικών προγραμμάτων για τους δράστες εγκλημάτων ενδοοικογενειακής βίας και προσβολών της γενετήσιας ελευθερίας, καθώς και να διοργανώνουν δράσεις δημοσιότητας για την κατάργηση των στερεοτύπων και την εξασφάλιση του σεβασμού της διαφορετικότητας. Σημαντικές προβλέψεις για την προστασία των θυμάτων επιβάλλουν στα κράτη – μέλη να ενισχύσουν τη μέριμνα που λαμβάνουν για τη στήριξή τους.
· Συγκροτήθηκε και λειτουργεί ΟΔΕ (;) για την καταπολέμηση της πορνείας από τη ΓΓΙΦ (;) με στόχο τη χάραξη εθνικής στρατηγικής και τη διατύπωση προτάσεων που θα προστατεύουν τις γυναίκες από τη βία και την εκμετάλλευση της πορνείας.
· Συγκροτήθηκε το 2018 και λειτουργεί ΟΔΕ (;) για την πρόληψη και αντιμετώπιση της έμφυλης βίας στον κυβερνοχώρο με σκοπό τη μελέτη της σχετικής νομοθεσίας, τη διατύπωση προτάσεων και την υλοποίηση δράσεων.
· Η ΓΓΙΦ συμμετέχει ως εταίρος σε δύο έργα διετούς διάρκειας που χρηματοδοτούνται από το Πρόγραμμα «Δικαιώματα, Ισότητα και Ιθαγένεια 2014-2020» της Ευρ. Επιτροπής (Rights, Equality and Citizenship Programme 2014-2020) με αντικείμενο δράσεις για την πρόληψη, την αντιμετώπιση περιστατικών έμφυλης βίας σε προσφυγικούς πληθυσμούς και την παροχή καλύτερων υπηρεσιών σε θύματα βίας.
Μέτρα που δρομολογούνται
Τις αμέσως ερχόμενες ημέρες εισάγεται στο ελληνικό κοινοβούλιο ένα νέο Νομοσχέδιο – Πλαίσιο που περιλαμβάνει μέτρα για την καθολική εφαρμογή της Ισότητας των Φύλων σε κάθε τομέα της κοινωνικής δραστηριότητας. Συμπεριλαμβάνει προβλέψεις για την ενίσχυση των πράξεων ενάντια στην έμφυλη βία και την προστασία των γυναικών και των ανήλικων μελών της οικογένειας τους.
Έτσι, πιστεύουμε ότι η Ελλάδα το αμέσως επόμενο διάστημα θα διαθέτει ένα ολοκληρωμένο και κυρίως εκσυγχρονισμένο νομικό οπλοστάσιο, αλλά και τις κατάλληλες, κρατικά χρηματοδοτούμενες ως υπηρεσίες πρόνοιας του Κράτους, μόνιμες Δομές και όχι “πιλοτικές” μέσω ευρωπαϊκών προγραμμάτων, όπως ήταν μέχρι σήμερα, για να υποστηρίζει τις γυναίκες – θύματα βίας.
Προκλήσεις
Είναι βέβαιο ότι τα τελευταία δέκα χρόνια η οικονομική κρίση που ταλαιπώρησε εντελώς άδικα τους πολίτες της χώρας μου, έχει αφήσει μεγάλα κενά και έχει δημιουργήσει οπισθοδρομήσεις στον τομέα της προστασίας των θυμάτων βίας και μάλιστα, ανάμεσα στις γυναίκες ή και τα ανήλικα παιδιά τους.
Σε κάθε κρίση που έχει καταγράψει η ιστορία, καθίστανται ευάλωτα τα τμήματα του πληθυσμού που είναι ευεπίφορα στην άσκηση της βίας, ενώ συχνά διακινδυνεύεται η υγεία ή και η ζωή τους. Τα τελευταία τέσσερα χρόνια η Κυβέρνηση προσπαθεί να ανατάξει την λειτουργία των αρμόδιων Δομών του Κράτους, να δημιουργήσει νέες, δυναμικές συμμαχίες για να επεκτείνει το δίχτυ προστασίας της μέσα στην κοινωνία.
Όμως, τα τελευταία από τα χρόνια αυτά, κληθήκαμε να αντιμετωπίσουμε το ευρωπαϊκό πρόβλημα των μεγάλων μεταναστευτικών ρευμάτων. Οι Δομές που προσπαθούμε να ανατάξουμε από την οικονομική κρίση για τον δεδομένο ελληνικό πληθυσμό, πρέπει πλέον να γίνουν τόσο μεγάλες και δυναμικές, ώστε να μπορούν να εξυπηρετήσουν τα θύματα βίας που παράγονται καθημερινά στο εσωτερικό του πληθυσμού των μεταναστών.
Ας μην γελιόμαστε σε αυτό το σημείο: όλα σχεδόν τα άτομα στον πληθυσμό των μεταναστών είναι ήδη θύματα βίας από τον πόλεμο ή τις άθλιες οικονομικές συνθήκες που υπήρχαν στην χώρα προέλευσης. Φανταστείτε σε τι κατάσταση καταφθάνουν στα κέντρα μας τα θύματα, όταν εκτός από αυτή την βία, έχουν υποστεί και πρόσθετη, την έκτακτη από κάποιο επεισόδιο που είχαν στους καταυλισμούς.
Δυστυχώς, είμαι υποχρεωμένη να αναφέρω ότι σε αυτόν τον τομέα δεν έχουμε την υποστήριξη που χρειαζόμαστε με τον ίδιο τρόπο, από όλα τα μέλη της Ευρωπαϊκής Οικογένειας. Σε κάποιες χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης πολιτικές δυνάμεις, για εσωτερικούς πολιτικούς λόγους που έχουν σχέση με τον λαϊκισμό, το εγκληματικό φλέρτ με την ακροδεξιά και τον φασισμό, παριστάνουν τους “αυστηρούς” και τους μοναδικούς έξυπνους σε αυτήν την Ήπειρο.
Είναι βέβαιο ότι χρειαζόμαστε αλλαγή νοοτροπίας στα κέντρα αποφάσεων της Ευρώπης. Πρέπει να υποστηρίξουμε δυναμικά την δημοκρατία και συνεπώς, την ισοτιμία μεταξύ των μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Πρέπει να μην αμελούμε τις καθημερινές υποχρεώσεις μας προς αυτήν με πράξεις, αλλά και με τα απαραίτητα χρήματα. Χρήματα για την συνοχή της κοινωνίας και την ποιότητα της ζωής σε αυτήν και όχι για τα υπερκέρδη κάποιων ευρωπαϊκών ομίλων.
Ας μην μας διαφεύγει ότι αυτήν την περίοδο η Ευρωπαϊκή Ένωση κλονίζεται από την Αγγλία, την Ιταλία, ακόμη και την Ουγγαρία.
Αν η ποιότητα της ζωής στις ευρωπαϊκές κοινωνίες είχαμε καταφέρει με σωστές πολιτικές να ήταν στο κατάλληλο επίπεδο για όλους τους πολίτες, χάριν της Ευρωπαϊκής Ένωσης, θα αποφάσιζε κάποια από αυτές τις κοινωνίες να αποχωρήσει;
Σας ευχαριστώ πολύ
Καλή επιτυχία στις εργασίες σας.
