ΟΜΙΛΙΑ ΥΦΥΠΟΥΡΓΟΥ ΕΣΩΤΕΡΙΚΩΝ ΚΑΙ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΗΣ ΑΝΑΣΥΓΚΡΟΤΗΣΗΣ ΣΤΗΝ ΟΛΟΜΕΛΕΙΑ ΤΗΣ ΒΟΥΛΗΣ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΣΥΖΗΤΗΣΗ ΓΙΑ ΤΟ ΣΧΕΔΙΟ ΝΟΜΟΥ ΤΟΥ ΥΠΕΣΔΑ «ΑΝΑΛΟΓΙΚΗ ΕΚΠΡΟΣΩΠΗΣΗ ΤΩΝ ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΚΟΜΜΑΤΩΝ, ΔΙΕΥΡΥΝΣΗ ΤΟΥ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΟΣ ΕΚΛΕΓΕΙΝ ΚΑΙ ΑΛΛΕΣ ΔΙΑΤΑΞΕΙΣ ΠΕΡΙ ΕΚΛΟΓΗΣ ΒΟΥΛΕΥΤΩΝ»
Ο υφυπουργός Εσωτερικών και Διοικητικής Ανασυγκρότησης κ. Γιάννης Μπαλάφας, μίλησε την Τρίτη 19 Ιουλίου, στην Ολομέλεια της Βουλής κατά την συζήτηση για το σχέδιο νόμου του ΥΠΕΣΔΑ «Αναλογική Εκπροσώπηση των πολιτικών κομμάτων, διεύρυνση του δικαιώματος εκλέγειν και άλλες διατάξεις περί εκλογής Βουλευτών».
Αναλυτικά η ομιλία του Υφυπουργού:
Κυρίες και κύριοι συνάδελφοι,
επιλέγω να επικοινωνήσω με τις αντίθετες απόψεις βασικά και να μην μείνω σε μια λογική παράλληλου μονόλογου. Επιτρέψτε μου να μην αναφερθώ σε όλα τα ζητήματα μιας και ο χρόνος είναι περιορισμένος.
Θα προσπαθήσω να μιλήσω και να πω τη γνώμη μας για έξι απόψεις που έχουν ακουστεί, πολύ ενδιαφέρουσες, ανεξάρτητα αν διαφωνούμε. Από τις έξι -δεν θα μπορέσω να μιλήσω για όλες- γιατί ξεπερνάω το ζήτημα του χρόνου.
Ποια είναι αυτή η άποψη; Είναι αυτή που λέει: «καλή η απλή αναλογική, αλλά αυτό που φέρνετε εσείς δεν είναι απλή αναλογική. Και δεν είναι απλή αναλογική, επειδή έχει το κατώφλι του 3%, πρέπει να είναι καθαρό». Απλή αναλογική 100% δεν υπάρχει. Και μόνον όταν υπάρχουν εκλογικές περιφέρεις από τα Γρεβενά μέχρι τη Β΄ Αθήνας και από την Κεφαλλονιά μέχρι την Α΄ Αθήνας, με τόσο μεγάλη διαφορά, 100% απλή αναλογική δεν θα υπάρχει. Μόνον αν γίνει η Ελλάδα μία περιφέρεια, τότε μπορούμε να μιλήσουμε για απόλυτα απλή αναλογική.
Επειδή όμως, εμείς αυτά τα ζητήματα τα παίρνουμε πολύ στα σοβαρά και επειδή μένουμε σταθεροί στις αρχές μας και προσπαθούμε με ρεαλισμό και ειλικρίνεια να αντιμετωπίσουμε τη σημερινή κατάσταση, προχωρήσαμε με το νομοσχέδιο αυτό στην κατεύθυνση της ενίσχυσης της αντιπροσωπευτικότητας. Προσέξτε τον τίτλο. Μιλάμε για αναλογική εκπροσώπηση των πολιτικών κομμάτων, δηλαδή κάνουμε μία επιλογή την οποία θεωρούμε κορυφαία, που έχει δύο βασικά ζητήματα, που συνιστούν και εκφράζουν τη φιλοσοφία μας.
Το ένα είναι η απλή αναλογική στην κατανομή και των τριακοσίων εδρών και το άλλο η κατάργηση του μπόνους των πενήντα εδρών. Αυτό το περνούν στο ντούκου, σαν να μην είναι τίποτα. Αυτή είναι η κορυφαία επιλογή. Εκεί πρέπει να τοποθετηθεί κανείς: αν η κατανομή με απλή αναλογική των τριακοσίων εδρών και η κατάργηση του μπόνους είναι ή όχι κορυφαία και σημαντική επιλογή στη νεότερη πολιτική ιστορία μας.
Πάνω στο ζήτημα αυτό επιδιώκουμε τη μεγαλύτερη συναίνεση, με την εξής έννοια: Αν γίνει –έτσι ξεκινήσαμε- αποδεκτή η φιλοσοφία, το βασικό περιεχόμενο της άποψής μας, μια ολιστική άποψη, και πάρει τις διακόσιες έδρες, αυτό θέλουμε εμείς, αυτό επιδιώκουμε, αυτό επιθυμούμε. Αν, όμως, αυτό είναι αδύνατο ή φαίνεται με τις τοποθετήσεις ότι αυτό δεν είναι δυνατόν να συγκεντρώσει διακόσιες ψήφους επί της αρχής, τότε οδηγούμαστε με ειλικρίνεια σε δύο φάσεις. Δεν λέμε: «επειδή δεν γίνεται αυτό, δεν κάνουμε τίποτα». Επιμένουμε στην ουσία της πρότασής μας, που είναι η απλή αναλογική στην κατανομή των τριακοσίων εδρών και κατάργηση του μπόνους των πενήντα εδρών, ενώ επιλέγουμε ταυτόχρονα ψήφο στα δεκαεπτά, που συγκεντρώνει έναν κοινό παρονομαστή, που είναι η μεγάλη συναίνεση με τα κόμματα με τα οποία συζήτησε ο Πρωθυπουργός πριν από τη διαμόρφωση αυτού του νομοσχεδίου.
Απαντώντας στο γιατί λέμε όχι στα άλλα ζητήματα σε αυτήν τη φάση, είναι γιατί δεν συγκεντρώνουν ικανοποιητική αποδοχή. Από την άλλη πλευρά, λέμε ότι σε συνδυασμό με τη συνταγματική μεταρρύθμιση, η οποία ξεκινάει και θα συζητηθεί στο αμέσως επόμενο διάστημα, θα έχουμε μία δυνατότητα πλατιάς συζήτησης για όλα τα άλλα και αυτό δεν είναι υπεκφυγή. Είναι μια σοβαρή, ρεαλιστική και μετρημένη αντιμετώπιση του ζητήματος.
Είναι μια αντιμετώπιση του ζητήματος βήμα-βήμα, μια προσεκτική αντιμετώπιση βεβαίως, αλλά να μην ξεχνάμε κάτι: Για πρώτη φορά στη νεότερη πολιτική ιστορία συζητάμε για να εφαρμοστεί η απλή αναλογική, όχι σαν ένα κόμμα της αντιπολιτεύσεως. Το έχουμε κάνει κι εμείς πάρα πολλές φορές και καλά κάναμε, να συζητάμε για το καλό της απλής αναλογικής. Όμως, για πρώτη φορά, δίνεται η δυνατότητα της εφαρμογής ενός ονείρου, ενός στρατηγικού στόχου, μιας δημοκρατικής αλλαγής, μιας ουσιαστικής στόχευσης. Αυτό είναι το βασικό και έτσι πρέπει να τοποθετηθούμε. Για πρώτη φορά η Αριστερά και η ευρύτερη προοδευτική παράταξη, μπορεί να εφαρμόσει την απλή αναλογική και αυτό κατά τη γνώμη μας συνιστά εξ αντικειμένου τεράστια πρόοδο.
Δεν είναι η άποψή μας και δεν θα έρεπε να είναι η άποψη των προοδευτικών, των αριστερών δυνάμεων, ή 100% η δική μου άποψη είτε «Δεν το ψηφίζω». Αυτή είναι η γνώμη μου.
Θα εκφράσω και μια άλλη άποψη. Απευθύνομαι, κυρίως, στη Νέα Δημοκρατία και εν μέρει στο Ποτάμι, που άκουσα ειδικά τον Εισηγητή του σήμερα -ήταν η πρώτη φορά που το είπε, στην Επιτροπή δεν ανέφερε την έκφραση- να μιλάει για απλή αναλογική «τοτέμ». Που ξέρει πολύ καλά τι συνιστά «τοτέμ». Νομίζω ότι το Ποτάμι δείχνει να πνίγεται με τις αντιφάσεις του και να καταλήγει ουραγός, όχι βέβαια του ΣΥΡΙΖΑ, αλλά της Νέας Δημοκρατίας, δυστυχώς.
Τι λέει αυτή η άποψη της Νέας Δημοκρατίας, βασικά; Όχι στην απλή αναλογική. Όχι, δηλαδή, στην maximum δυνατή κάθε φορά, αν βλέπεις με ρεαλισμό τα πράγματα, αναλογική εκπροσώπηση πολιτικών κομμάτων και πολιτών. Το λένε καθαρά. Δεν θέλουμε απλή αναλογική. Είμαστε εχθροί της απλής αναλογικής.
Τι σημαίνει αυτό; Ποια είναι η ουσία αυτής της άποψης, κατά τη γνώμη μου; Είναι η διαχρονική, η πολύχρονη παράδοση της Νέας Δημοκρατίας και των πολιτικών της προγόνων, που υπερασπίζονται με συνέπεια -θα έλεγα- πλειοψηφικά συστήματα και συστήματα ενισχυμένης αναλογικής, που όπως είπε εύστοχα ο εκπρόσωπος και Εισηγητής της Ένωσης Κεντρώων δημιούργησαν καταστάσεις όπως του ’56, του ‘61 και άλλες τα προηγούμενά χρόνια.
Γιατί αυτό; Το είπα και στην Επιτροπή. Διότι από την πλευρά των κομμάτων αυτών και κυρίως της Νέας Δημοκρατίας και ό,τι αυτό σημαίνει, υπάρχει φόβος –ένας πολιτικός φυσικά φόβος. Υπάρχει φόβος μπροστά στη διεύρυνση της πολιτικής συμμετοχής και φόβος στο χτύπημα της αίσθησης, αλλά και της πρακτικής του αποκλεισμού. Είναι ένας φόβος που τους οδηγεί να αντιμετωπίζουν τους ψηφοφόρους σε δύο κατηγορίες: οι δικοί μας και οι άλλοι. Είναι τελικά μια άποψη ελιτίστικη που βάζει σε απόσταση τον λαό, τον εχθρό λαό -με πολιτικούς όρους μιλάω- και ειδικότερα τα τμήματα εκείνα του λαού που δεν τους επιλέγουν.
Και όταν αυτό δεν περνάει, όταν αυτό δεν πείθει, ανακαλύπτεται η ακυβερνησία, η αστάθεια, ο «μπαμπούλας». Και δεν είναι η πρώτη φορά. Όταν ζοριζόμαστε, όταν δεν μπορούμε να αντιμετωπίσουμε αλλιώς πολιτικά τα ζητήματα, να πείσουμε, να μιλήσουμε τον ορθό λόγο, έρχεται ο «μπαμπούλας». Τώρα είναι ο «μπαμπούλας» της ακυβερνησίας και της αστάθειας.
Για να δούμε, όμως, αυτό το πράγμα. Θα αναφερθώ σε πρόσφατα γεγονότα. Τον Σεπτέμβριο του 2015 είχαμε εκλογές. Τι συζήτηση γινόταν τις παραμονές των εκλογών; Τι μας έλεγαν και μας κουνούσαν το δάχτυλο δημοσιογράφοι και άλλοι;
Μας έλεγαν ότι δεν θα πάρετε αυτοδυναμία. Ουδείς εκ των κομμάτων που κατεβαίνουν στις εκλογές προσφέρεται να σας στηρίξει. Τότε ήταν η περίοδος που το ΠΑΣΟΚ -ήταν πολύ νωπή η συνεργασία του με τη Νέα Δημοκρατία- υποστήριζε Κυβέρνηση μαζί με τη Νέα Δημοκρατία. Το ΚΚΕ ήταν ενάντια και έλεγε ότι εγώ δεν στηρίζω τον ΣΥΡΙΖΑ σε καμμία περίπτωση. Έλεγαν, επίσης, ότι οι Ανεξάρτητοι Έλληνες δεν θα μπουν στη Βουλή.
Επομένως, τι έλεγαν; Μην ψηφίζετε τον ΣΥΡΙΖΑ, που δεν μπορεί να σχηματίσει κυβέρνηση. Ψηφίστε κάποιους άλλους που θα μπορέσουν να σχηματίσουν Κυβέρνηση.
Όμως, η ζωή τα έφερε διαφορετικά, όχι όπως τα ήθελαν. Αυτοδυναμία μεν δεν πήραμε, αλλά υπήρξε μια συνεργασία του ΣΥΡΙΖΑ, των Ανεξαρτήτων Ελλήνων και των Οικολόγων -ανεξάρτητα από την φόρμουλα- τριών, δηλαδή, κομμάτων και μια συνεργασία που αποδείχτηκε καλή συνεργασία για το συμφέρον της πατρίδας και το συμφέρον της χώρας μας μέχρι σήμερα. Δεν υπήρξε καμμία ακυβερνησία. Πώς να το κάνουμε; Επιτρέψτε μου να πω ότι αυτό για μένα σημαίνει, όταν δεν απαντάς σε αυτό το συγκεκριμένο, μια πολιτική υποκρισία.
Στο τέλος, το «κερασάκι», όταν όλα αυτά δεν λειτουργούν, μιλούν για καταστροφή. «Καταστροφική η επιλογή της απλής αναλογικής». Πώς το είπε ο κ. Μητσοτάκης; «Βόμβα στα θεμέλια της δημοκρατίας». Όταν ακούς, δηλαδή, από τον κ. Μητσοτάκη να μιλάει για βόμβα στα θεμέλια της δημοκρατίας, κουμπώνεσαι.
Αυτά, για να ανέβουν οι τόνοι, φυσικά. Γιατί και στην Επιτροπή και μέχρι στιγμής γίνεται μια πολιτική συζήτηση με επίκληση των επιχειρημάτων κ.λπ., μια σοβαρή συζήτηση. Δεν ανεβαίνουν οι τόνοι χωρίς λόγο και καλά γίνεται.
Να πω και κάτι ακόμη. Τα συστήματα, οι εκλογικοί νόμοι και γενικότερα τα συστήματα που έχουν σχέση με διαδικασίες, με την ευρύτατη έννοια του όρου, δεν σώζουν ούτε καταστρέφουν τις καταστάσεις.
Τις σώζουν ή τις καταστρέφουν τις καταστάσεις οι πολιτικές πρωτοβουλίες, οι επιλογές οι πολιτικές που κάνει η κάθε Κυβέρνηση.
Μια τελευταία άποψη θα ήθελα να θέσω, τουλάχιστον σε αυτήν την τοποθέτησή μου, απευθυνόμενος στους συναδέλφους της Δημοκρατικής Συμπαράταξης, στο ΠΑΣΟΚ και στις απόψεις που ανέπτυξε ο κ. Σκανδαλίδης, τις οποίες άκουσα με πολλή προσοχή και με τις οποίες, σε αρκετά σημεία, συμφωνώ.
Απευθύνομαι, ιδιαίτερα, σε αυτούς γιατί οι συνάδελφοι πολύ πρόσφατα, πριν από έναν χρόνο, κατάρτισαν και κατέθεσαν πρόταση νόμου, που προτείνουν στο ζήτημα της αναλογικής περίπου ό,τι προτείνουμε κι εμείς. Έχω την εντύπωση ότι δεν υπήρχε σε εκείνο το σχέδιο νόμου –μπορεί να κάνω λάθος- η κατάτμηση των μεγάλων περιφερειών. Μπορεί να κάνω λάθος, όμως. Θα το κοιτάξω και θα σας πω. Ομολογώ, λοιπόν, πως δεν κατάλαβα, πού είναι σε αυτήν την πρόταση του κ. Σκανδαλίδη, της Δημοκρατικής Συμπαράταξης, ο ορθός λόγος και η συνέπεια με αυτά που λέγονται.
Το επιχείρημα «είναι αποσπασματικά αυτά που λέτε» ή «είναι πολύ βιαστικά», για να το δούμε. Συζήτησε ο Πρωθυπουργός με έξι πολιτικούς Αρχηγούς, για να συνεννοηθεί, για να αποφευχθεί η όποια σύγκρουση. Στις συναντήσεις με τους Αρχηγούς διαπιστώθηκε ένα πολύ βασικό, το πιο βασικό απ’ όλα: Ο κ. Μητσοτάκης, ο επικεφαλής της Αξιωματικής Αντιπολίτευσης, διατύπωσε μια πλήρη άρνηση του κόμματός του στην αναλογική και στην κατάργηση του μπόνους. «Δεν θέλω αναλογική. Θέλω ενισχυμένη και ξερό ψωμί». Επομένως, έκοψε τις ρίζες, κατά τη γνώμη μου. Άρα, σε αυτό το ζήτημα, τι να κάνεις συζήτηση περαιτέρω; Που υπήρχε δυνατότητα για περαιτέρω συζήτηση;
Επαναλαμβάνω προς τους φίλους της Δημοκρατικής Συμπαράταξης αυτό που είπα και προηγουμένως: Ήρθε για πρώτη φορά η αναλογική για να ψηφιστεί και δεν νομίζω ότι αξίζει τον κόπο να την κλωτσάτε. Κι εδώ αναδεικνύονται ευθύνες όλων μας -δεν λέω- και οι δικές σας, αλλά και οι ευθύνες των ευρύτερων προοδευτικών δυνάμεων.
Κι επειδή οι μονοκομματικές κυβερνήσεις πλέον αποτελούν απ’ ό,τι φαίνεται, στην παρούσα ιστορική φάση, παρελθόν, πρέπει να αντιμετωπίσουμε και να λογαριαστούμε με την υπόθεση: κόμμα ένα, μεγαλύτερο, κορμός –πείτε το όπως θέλετε- και συνεργασία, τώρα έχουμε τριών, μπορεί να έχουμε και τεσσάρων κομμάτων. Σίγουρα, μπορεί. Δεν υπάρχει αδιέξοδο. Στη Δημοκρατία, όπως έχουμε πει πάρα πολλές φορές –δεν το έχω πει εγώ- δεν υπάρχουν αδιέξοδα. Αφήστε που το ίδιο το σύστημα της απλής αναλογικής, η ίδια η απλή αναλογική διευκολύνει διεργασίες, ενισχύει δυνάμεις που θέλουν τη συνεργασία, τη σύγκλιση, τη συναίνεση βάσει συγκεκριμένων πολιτικών και προγραμματικών θέσεων.
Και κάτι ακόμα: Διευκολύνει η απλή αναλογική να αντιστοιχηθεί το πολιτικό σκηνικό, η διάταξη των πολιτικών δυνάμενων να αντιστοιχεί με την πραγματικότητα. Δεν χωρεί αμφιβολία ότι κουκουλώνονται πολλές φορές διαφορές. Στριμώχνονται να είναι σε ένα κόμμα δυνάμεις οι οποίες ασφυκτιούν, δεν θα ήθελαν και μόνο ο φόβος της μη εκλογής τις αναγκάζει.
Η αναλογική αντικειμενικά διευκολύνει τη μεγαλύτερη αυθεντικότητα, την πιο αυθεντική έκφραση των απόψεων και των όποιων συγκλίσεων ή διαφορών.
Μια κουβέντα θα πω ακόμα και τελειώνω. Ο προηγούμενος Προεδρεύων μού είχε πει για δεκαπέντε λεπτά και είχα προετοιμαστεί για δεκαπέντε.
Ένα τελευταίο και τελειώνω με αυτό. Η περίφημη άποψη των σκοπιμοτήτων. Είπα και στην Επιτροπή, απευθυνόμενος στον κ. Βορίδη, επειδή ο κ. Βορίδης ήταν εισηγητής, αλλά ουσιαστικά και στους συναδέλφους της Νέας Δημοκρατίας, ότι στο ζήτημα αυτό των υποτιθέμενων σκοπιμοτήτων μην κρίνετε εξ ιδίων τα αλλότρια. Δεν μπορείτε, αλήθεια, να φανταστείτε ότι μπορεί να υπάρξουν κάποιοι άλλοι, οι οποίοι μένουν πιστοί σε αρχές, σε ιδέες, σε αξίες, σε δεσμεύσεις; Δεν είμαστε όλοι ίδιοι σε αυτόν τον τόπο. Πώς να το κάνουμε; Για τον λόγο αυτό είπα την έκφραση, «μην κρίνετε εξ ιδίων τα αλλότρια», ότι δηλαδή υποκρύπτει σκοπιμότητα ότι το κάνουμε, διότι θα χάσουμε τις επόμενες εκλογές και να μην έχει το μπόνους η Νέα Δημοκρατία. Τι φοβάται, δηλαδή, ο κ. Μητσοτάκης; Φοβάται ότι θα είναι πρώτη δύναμη και δεν θα βρει συνεργάτες; Αυτό να μην το φοβάται. Αν πρέπει να φοβάται κάτι, είναι ότι και σε αυτές τις εκλογές δεν θα είναι πρώτος και πάλι.
Σας ευχαριστώ πολύ.
