Επίσκεψη του Γενικού Γραμματέα ΥΠΕΣ, Κώστα Πουλάκη, στη Θεσσαλονίκη – Χαιρετισμός στην ημερίδα του Συνηγόρου του Πολίτη για τα Έσοδα των Δήμων
Επίσκεψη στη Θεσσαλονίκη πραγματοποίησε την Παρασκευή 9 Φεβρουαρίου 2018 ο Γενικός Γραμματέας του Υπουργείου Εσωτερικών, Κώστας Πουλάκης, προκειμένου να παρακολουθήσει και να απευθύνει χαιρετισμό στην ημερίδα που διοργανώνει ο Συνήγορος του Πολίτη για την παρουσίαση της Ειδικής Έκθεσής του για τα έσοδα των Δήμων.
Στο χαιρετισμό του, ο Γενικός Γραμματέας του ΥΠΕΣ επεσήμανε μεταξύ άλλων ότι «βρισκόμαστε σε μία περίοδο όπου οι Έλληνες πολίτες είδαν εδώ και οκτώ χρόνια τα εισοδήματά τους να μειώνονται δραστικά, ενώ ταυτόχρονα επιβαρύνθηκαν με σημαντικές φορολογικές υποχρεώσεις. Είναι λοιπόν διπλή η ευθύνη όλων μας να φροντίσουμε η δημοτική φορολογία, εκτός της νομιμότητας, να εμπεριέχει και στοιχεία κοινωνικής δικαιοσύνης και κοινωνικής αλληλεγγύης».
Επίσης, ο Κ. Πουλάκης αναγνώρισε την ύπαρξη προβλημάτων στο απαρχαιωμένο και διάσπαρτο θεσμικό πλαίσιο και στη στελέχωση των οικονομικών υπηρεσιών των ΟΤΑ, ανακοίνωσε όμως ευχάριστες εξελίξεις, καθώς, όπως ανέφερε, «το Υπουργείο Εσωτερικών, στο πλαίσιο του τρέχοντος ΕΣΠΑ έχει εντάξει ένα έργο κωδικοποίησης του κανονιστικού πλαισίου των ΟΤΑ, το οποίο περιλαμβάνει, ως επιμέρους θεματική, την κωδικοποίηση της νομοθεσίας για τα έσοδα των Δήμων και των Περιφερειών. Ήδη έχει αναδειχθεί ο ανάδοχος και βρισκόμαστε στο στάδιο της συμβασιοποίησης, ενώ σύμφωνα με το χρονοδιάγραμμα, εντός ενός έτους από σήμερα θα έχουμε παραλάβει το μεγαλύτερο μέρος των κωδικοποιήσεων».
Στην παρέμβασή του, μάλιστα, ο Γενικός Γραμματέας του ΥΠΕΣ απαρίθμησε αναλυτικά τις πρωτοβουλίες που έχει ήδη αναλάβει το Υπουργείο για την επίλυση προβλημάτων που επισημαίνονται στην έκθεση της Ανεξάρτητης Αρχής, κυρίως με το πρόσφατο «πολυνομοσχέδιο» (ν. 4483/2017), ενώ εξήγγειλε την επικείμενη ανάληψη νομοθετικής πρωτοβουλίας του Υπουργείου για το ζήτημα της μη επιβολής τελών σε μη ηλεκτροδοτούμενα και μη χρησιμοποιούμενα ακίνητα, το οποίο απασχόλησε πρόσφατα την επικαιρότητα.
Ακολουθεί το πλήρες κείμενο της ομιλίας:
ΧΑΙΡΕΤΙΣΜΟΣ Κ. ΠΟΥΛΑΚΗ, ΓΕΝΙΚΟΥ ΓΡΑΜΜΑΤΕΑ ΥΠΕΣ,
ΣΤΗΝ ΗΜΕΡΙΔΑ ΤΟΥ ΣΥΝΗΓΟΡΟΥ ΤΟΥ ΠΟΛΙΤΗ ΜΕ ΘΕΜΑ :
«ΕΣΟΔΑ ΔΗΜΩΝ & ΚΡΑΤΟΣ ΔΙΚΑΙΟΥ»
Θεσσαλονίκη, 9/2/2018
Κυρίες και κύριοι,
Μαζί με τις ειλικρινείς ευχαριστίες μου για την πρόσκληση να χαιρετίσω τη σημερινή ημερίδα, θα ήθελα εκ προοιμίου να συγχαρώ το Συνήγορο του Πολίτη, κ. Ποττάκη, αλλά και το σύνολο του δυναμικού της Αρχής που ασχολήθηκε με τη συγκεκριμένη προσπάθεια, ώστε να μας παρουσιάσουν σήμερα την Ειδική Έκθεση για τα έσοδα των ΟΤΑ.
Και θα ήθελα – στο σύντομο χρόνο ενός χαιρετισμού –να πάω πέρα από την εθιμοτυπία και να εισέλθω, έστω περιληπτικά, στην ουσία των θεμάτων που θίγονται στην Έκθεση.
Το ζήτημα των εσόδων των Δήμων έχει δύο ιδιαίτερα σημαντικές πτυχές :
Πρώτον, αφορά άμεσα – επιτρέψτε μου την έκφραση – την «τσέπη» των πολιτών.
Και, ως γνωστόν, η περιουσία και η ιδιοκτησία είναι, μαζί με τη ζωή, την ελευθερία και την αξιοπρέπεια η «πρώτη γενιά» δικαιωμάτων που αναγνωρίστηκε και αποτέλεσε την απαρχή του σημερινού πλέγματος προστασίας.
Υπάρχει λοιπόν ένα πολύ συγκεκριμένο θεσμικό πλαίσιο και διαχρονικά αναγνωρισμένες δικαιϊκές αρχές, που πρέπει να σέβεται κάθε μορφή δημοτικής φορολογίας.
Επιπλέον, όμως, ειδικά στην τρέχουσα συγκυρία, στο συγκεκριμένο θέμα υπάρχει και μία σημαντική κοινωνική παράμετρος.
Βρισκόμαστε σε μία περίοδο όπου οι Έλληνες πολίτες είδαν εδώ και οκτώ χρόνια τα εισοδήματά τους να μειώνονται δραστικά, ενώ ταυτόχρονα επιβαρύνθηκαν με σημαντικές φορολογικές υποχρεώσεις.
Είναι λοιπόν διπλή η ευθύνη όλων μας – και στο πλαίσιο αυτό είναι πολύτιμη η συμβολή του Συνηγόρου – να φροντίσουμε η δημοτική φορολογία, εκτός της νομιμότητας, να εμπεριέχει και στοιχεία κοινωνικής δικαιοσύνης και κοινωνικής αλληλεγγύης.
Δεύτερον, ένα στοιχείο το οποίο – λόγω και της θέσης μου – είμαι υποχρεωμένος να θέσω, το ζήτημα των εσόδων των Δήμων είναι κρίσιμο για τη συνολική οικονομική βιωσιμότητα και, κυρίως, για την εν τοις πράγμασι διασφάλιση της συνταγματικά κατοχυρωμένης αυτοτέλειας των ΟΤΑ.
Όπως πολύ σωστά επισημαίνεται στην Έκθεση, υπάρχουν σημαντικές θεσμικές, αλλά και οργανωτικές ανεπάρκειες, που υπονομεύουν την ικανότητα των Δήμων να εισπράττουν εγκαίρως και αποτελεσματικά τα ίδια έσοδά τους. Απαρχαιωμένη και διάσπαρτη νομοθεσία και υποστελέχωση των οικονομικών υπηρεσιών, ειδικά των μικρών Δήμων, είναι τα δύο μόνο σημαντικότερα προβλήματα.
Όμως, επειδή καλό είναι να λέγονται αλήθειες, σε ορισμένες περιπτώσεις υπάρχει και έλλειψη της σχετικής πολιτικής βούλησης των αιρετών ή, για να το πω ακόμα πιο ξεκάθαρα, σκοπιμότητα και λογική μικροεξυπηρετήσεων στον τρόπο που σχεδιάζονται, επιβάλλονται και εισπράττονται ή δεν εισπράττονται διαφόρων ειδών δημοτικοί φόροι και τέλη.
Από ακραίες περιπτώσεις, όπου συγκεκριμένες δημοτικές αρχές αποφεύγουν συστηματικά να εισπράξουν ή και να επιβάλλουν προβλεπόμενα – ακόμα και υποχρεωτικά, όπως το ΤΑΠ – τέλη, μέχρι τις πιο συνήθεις περιπτώσεις στις οποίες οι συντελεστές και οι κλίμακες των τελών σχεδιάζονται με τέτοιο τρόπο ώστε να ωφελούν συγκεκριμένες κατηγορίες, επιβαρύνοντας δυσανάλογα άλλες.
Επομένως, ο ρόλος τόσο ο δικός μας, όσο και όλων των εμπλεκόμενων, αρχής γενομένης από την ίδια την Τοπική Αυτοδιοίκηση, είναι να βρούμε τη σωστή ισορροπία, τη χρυσή τομή μεταξύ των δύο πλευρών του ζητήματος.
Στο πλαίσιο αυτό, και μιας που θεσμικά είμαστε ως Υπουργείο τρόπον τινά «ελεγχόμενοι» από τον Συνήγορο, στα ελάχιστα λεπτά που μου απομένουν, θα ήθελα να αναφερθώ στις πρωτοβουλίες που έχουμε αναλάβει τα τελευταία τρία χρόνια, που έχω αναλάβει τα καθήκοντα του Γενικού Γραμματέα, αλλά και να ενημερώσω για όσα έχουμε ήδη δρομολογήσει σχετικά με τα ζητήματα που θίγονται στην Ειδική Έκθεση.
Πρώτα απ’ όλα – και νομίζω προκύπτει εμμέσως από τις διάσπαρτες αναφορές της Έκθεσης, κυρίως στο πρόσφατο «πολυνομοσχέδιο» του ΥΠΕΣ, τον νόμο 4483/2017 – έχω την αίσθηση ότι έχουμε κάνει κάποια επιμέρους, αλλά αισθητά βήματα, προς την αντιμετώπιση των προβλημάτων που θίγονται στην Έκθεση.
Ενδεικτικά επισημαίνω :
· Τη ρύθμιση του άρθρου 65 του εν λόγω νόμου, με την οποία ενισχύονται κάπως οι υποχρεώσεις των διαφόρων υπηρεσιών (ΔΟΥ, Κτηματολόγιο, ΔΕΔΔΗΕ, πάροχοι ηλεκτρικού ρεύματος) ως προς την ενημέρωση των ΟΤΑ για στοιχεία οφειλετών που ζητούνται – χωρίς ωστόσο να έχουμε ακόμη επιτύχει, παρ’ ό,τι το επιδιώκουμε σταθερά και ενεργητικά, την απευθείας διασύνδεση των Δήμων με το Taxis.
· Τα άρθρα 59 και 60 του ίδιου νόμου, σχετικά με το Τέλος Ακίνητης Περιουσίας, τα οποία – σε συνδυασμό με τη γνωμοδότηση 135/2017 του Νομικού Συμβουλίου του Κράτους, που προκαλέσαμε τον περασμένο Απρίλιο – επιλύουν σημαντικές ερμηνευτικές αμφισβητήσεις και ενισχύουν την εισπραξιμότητα του ΤΑΠ.
· Το άρθρο 62 του ίδιου πάντοτε νόμου, με το οποίο αναδιατυπώσαμε την ισχύουσα νομοθεσία σχετικά με το τέλος επί των ακαθαρίστων εσόδων των ΚΥΕ, ενόψει και των νέων μορφών επιχειρηματικής δραστηριότητας που αναπτύσσονται στο συγκεκριμένο κλάδο.
· Το άρθρο 55, με το οποίο οι κυρώσεις σε περιπτώσεις καθ’ υποτροπή αυθαίρετης – είτε εξ ολοκλήρου είτε καθ’ υπέρβαση της σχετικής άδειας – χρήσης κοινόχρηστων χώρων είναι πλέον μη χρηματικές. Άλλωστε, από τη μέχρι σήμερα εμπειρία, σε πολλές περιπτώσεις τα σχετικά πρόστιμα παρέμεναν ανείσπρακτα, ματαιώνοντας έτσι το σκοπό συμμόρφωσης, που υποτίθεται ότι υπηρετούσαν.
· Το άρθρο 61 του ίδιου νόμου, με το οποίο αποσαφηνίστηκε πλέον το χρονικό πλαίσιο επιβολής προσαυξήσεων, μετά την εξόχως προβληματική διάταξη του άρθρου 32 του ν. 4304/2014, η οποία είχε επεκτείνει την πενταετή παραγραφή των τελών κ.λπ. σε εικοσαετή.
Επίσης, δύο σημαντικά ζητήματα που δεν περιλαμβάνονται στην Έκθεση :
Πρώτον, ως προς το ζήτημα της μη επιβολής τελών σε μη ηλεκτροδοτούμενα και μη χρησιμοποιούμενα ακίνητα, για το οποίο είχαμε πρόσφατα συνεργασία με τον Συνήγορο, θα ήθελα να ανακοινώσω από το βήμα αυτό ότι προχωρήσαμε ήδη σε συνεργασία με τον Πρόεδρο της Οικονομικής Επιτροπής της ΚΕΔΕ, σε συνέχεια και σχετικής απόφασης του Διοικητικού της Συμβουλίου, και έχει ενημερωθεί ο Υπουργός, κ. Σκουρλέτης, προκειμένου πολύ σύντομα να εισαχθεί ρύθμιση που θα επιλύει οριστικά και δεσμευτικά όλες τις αμφισβητήσεις που έχουν προκύψει.
Δεύτερον, θα ήθελα να επιστήσω την προσοχή σας σε μία διάταξη του ν. 4483/2017 – συγκεκριμένα το άρθρο 47 – που αφορά την ισοσκέλιση των προϋπολογισμών των ανταποδοτικών υπηρεσιών των μικρών Δήμων. Επειδή οι ανταποδοτικές υπηρεσίες έχουν ένα ελάχιστο κόστος λειτουργίας που είναι ανεξάρτητο από τον αριθμό των εξυπηρετούμενων κατοίκων, προκύπτει μία πολύ μεγαλύτερη επιβάρυνση των κατοίκων των μικρών Δήμων σε σχέση με τις πιο μεγάλες πόλεις, για την ίδια όμως επί της ουσίας υπηρεσία. Αυτό λοιπόν, ερχόμαστε να αντιμετωπίσουμε.
Κύριε Συνήγορε,
Κυρίες και Κύριοι,
Δεν θα συνεχίσω με απαρίθμηση άρθρων και επιμέρους ρυθμίσεων. Άλλωστε, όλα όσα ανέφερα περιλαμβάνονται και στην Έκθεσή σας.
Θα ήθελα, μέσα σε ένα-δύο λεπτά, να αναφερθώ, με την ευκαιρία της σημερινής ημερίδας και για τις πρωτοβουλίες που έχουμε ήδη δρομολογήσει για θέματα που είναι ακόμη ανοιχτά και πολύ σωστά αναδεικνύονται στην Έκθεση.
Όπως γνωρίζετε – έχουμε εξάλλου συνεργαστεί στενά για κάποια κεφάλαια – το Υπουργείο Εσωτερικών έχει δρομολογήσει μία εκτεταμένη μεταρρύθμιση του θεσμικού πλαισίου της Τοπικής Αυτοδιοίκησης.
Στο πλαίσιο αυτό :
Πρώτον, επιφέρουμε σημαντικές αλλαγές τόσο στο θεσμό της τοπικής και περιφερειακής διαμεσολάβησης, όσο και στο θεσμό του ελέγχου νομιμότητας. Ο στόχος μας είναι να ενισχύσουμε και θεσμικά και ουσιαστικά τις συγκεκριμένες διαδικασίες, προκειμένου να αμβλύνουμε τα φαινόμενα που όλοι μας έχουμε εντοπίσει, όπως λόγου χάρη η εντός εισαγωγικών «νομιμοποίηση» αποφάσεων των ΟΤΑ, λόγω απλώς παρέλευσης της προθεσμίας ελέγχου. Ήδη οι προτάσεις στις οποίες κατέληξε η Επιτροπή που συγκροτήθηκε στο ΥΠΕΣ και οι οποίες βρίσκονται σε διαβούλευση εδώ και πάνω από έντεκα μήνες, είναι αρκετά αναλυτικές και ενδεικτικές της κατεύθυνσης στην οποία θα κινηθούν και οι τελικές ρυθμίσεις που θα θεσπίσουμε.
Δεύτερον, και με αυτό θα κλείσω, κομίζω ευχάριστα νέα στο μείζον θέμα του θεσμικού πλαισίου που αφορά τα έσοδα των ΟΤΑ και το οποίο διατρέχει ορθά όλη την Έκθεση.
Όπως ίσως γνωρίζετε, το Υπουργείο Εσωτερικών, στο πλαίσιο του τρέχοντος ΕΣΠΑ έχει εντάξει ένα έργο κωδικοποίησης του κανονιστικού πλαισίου των ΟΤΑ, το οποίο περιλαμβάνει, ως επιμέρους θεματική, την κωδικοποίηση της νομοθεσίας για τα έσοδα των Δήμων και των Περιφερειών.
Ήδη έχει αναδειχθεί ο ανάδοχος και βρισκόμαστε στο στάδιο της συμβασιοποίησης, ενώ σύμφωνα με το χρονοδιάγραμμα, εντός ενός έτους από σήμερα θα έχουμε παραλάβει το μεγαλύτερο μέρος των κωδικοποιήσεων.
Επομένως, νομίζω ότι και σε αυτό το πεδίο, η κωδικοποίηση θα μας δώσει την αναγκαία βάση περαιτέρω εξορθολογισμού του θεσμικού πλαισίου στη συνέχεια, με γνώμονα τη σαφήνεια, την ασφάλεια δικαίου και την αποτελεσματικότητα.
κ. Συνήγορε,
Κυρίες και κύριοι,
Με αυτές τις σύντομες σκέψεις θα ήθελα να ολοκληρώσω εδώ το χαιρετισμό μου. Άλλωστε, οι επί της ουσίας παρεμβάσεις που ακολουθούν είναι σπουδαίες και τις αναμένω και εγώ, όπως φαντάζομαι όλοι σας, με ιδιαίτερο ενδιαφέρον.
Και πάλι συγχαρητήρια στον κ. Ποττάκη και τα στελέχη του Συνηγόρου για τη σημερινή πρωτοβουλία. Άλλωστε, μετά από είκοσι χρόνια λειτουργίας, ο θεσμός του Συνηγόρου είναι από τους πλέον εδραιωμένους και θετικά αποτυπωμένους στη συνείδηση των πολιτών, ενώ η νέα περίοδος μεγαλύτερης εξωστρέφειας την οποία, αν έχω αντιληφθεί σωστά, διανύει η Αρχή, νομίζω πως ήδη αποδεικνύεται ιδιαίτερα καρποφόρα και ενδιαφέρουσα.
Από την πλευρά μας προσβλέπουμε σε ενισχυμένη συνεργασία, στο πλαίσιο των εκατέρωθεν οριοθετημένων αρμοδιοτήτων και το επόμενο διάστημα. Καλή συνέχεια στο έργο σας και καλή επιτυχία στις σημερινές εργασίες.
Σας ευχαριστώ.
